برچسب: بحران آب

هشدار آبفای تهران نسبت به حفاظت از کنتورها در روزهای آینده
هشدار آبفای تهران نسبت به حفاظت از کنتورها در روزهای آینده

در این اطلاعیه آمده است: با توجه به ورود جبهه هوای سرد و کاهش شدید دمای هوا و به منظور حفاظت کنتورهای آب از یخ‌زدگی و شکستگی و همچنین جلوگیری از بروز خسارت، لازم است مشترکان شهرهای استان موارد زیر را رعایت کند:

پوشش کنتور و لوازم جانبی آن با استفاده از پوشال، پشم شیشه یا سایر پوشش‌های مناسب باید انجام بگیرد؛ البته این کار لازم است به صورتی باشد که کنتور آب به‌راحتی قابل قرائت باشد.

همچنین جلوگیری از ورود و تجمع آب در داخل حوضچه کنتور و نصب دریچه کنتور روی حوضچه فاقد دریچه از دیگر مواردی است که در این فصل باید انجام شود.

شهروندان توجه کنند در صورت یخ‌زدگی کنتور و لوله‌های رابط از گرم‌کردن ناگهانی کنتور و استفاده از آب جوش یا ایجاد آتش در اطراف کنتور جدا خودداری شود.

این اطلاعیه می‌افزاید: شهروندان استان تهران در صورت بروز هر گونه حادثه‌ای می‌توانند با سامانه تلفنی ۱۲۲ تماس بگیرند.

جشن بزرگ «آب در ناب» با حضور ۸۰۰ دانش آموز تهرانی برگزار شد
جشن بزرگ «آب در ناب» با حضور ۸۰۰ دانش آموز تهرانی برگزار شد
جشن بزرگ فرهنگی هنری «آب در ناب» به همت شرکت آبفای منطقه ۳ و مشارکت آموزش و پرورش مناطق۲ و ۵ و ۶ تهران ، به منظور ترویج و نهادینه سازی فرهنگ مدیریت مصرف منابع آب، با حضور بیش از ۸۰۰ دانش آموز مقاطع مختلف غرب و شمال غرب تهران در کانون توحید برگزار شد.
از روابط عمومی شرکت آبفای منطقه ۳ تهران؛ طی این مراسم که علیرضا راهپیما مشاور مدیرکل ورئیس اداره اطلاع رسانی و روابط عمومی آموزش و پرورش کل شهر تهران، فرزانه چاوش باشی مدیر روابط عمومی شرکت آب و فاضلاب استان تهران، ایمان ستارزاده مدیرعامل شرکت آبفای منطقه ۳ و روسای آموزش و پرورش، معاونان مقاطع ابتدایی و مدیران روابط عمومی آموزش و پرورش این مناطق حضور داشتند، ضمن برپایی نمایشگاهی از ۲۸ اثر برگزیده مسابقه نقاشی کشوری آب=زندگی و جشنواره نخستین واژه متعلق به دانش آموزان کلاس اولی محدوده تحت پوشش این مناطق با اهدای لوح تقدیر و هدایایی از آنان قدردانی شد.
این گزارش می افزاید: اجرای ۳۰ کارگاه آموزشی با تاکید برایجادپیش زمینه متفاوت اثربخشی و ترغیب حساسیت نسل آینده ساز به حفظ و حراست از منابع محدود آبی ، طی دو ماه گذشته در ۳۰ مدرسه ابتدایی برگزیده مناطق ۲و۵و۶و۲۱و۲۲ با بهره گیری ازبازی ، ساخت کاردستی و نقاشی و شعرخوانی و جذب حامی آب دربین ۳۰۰۰ دانش آموزاز برجسته ترین دستاوردهای این طرح بزرگ فرهنگی به شمار می آید.
تعداد بالغ بر ۱۵۰۰ اثر نقاشی در دو گروه سنی ۹-۶ سال و ۱۶-۱۰ سال برای شرکت در مسابقه سراسری آب=زندگی در قالب ۸ عنوان وحدود یکصد نقاشی و دست سازه  برگزیده از جشنواره نخستین واژه ویژه دانش آموزان کلاس اولی مدارس غرب و شمال غرب تهران ، با همکاری آموزش و پرورش و مدارس این مناطق جمع آوری و مورد داوری قرار گرفت و۹ اثر از مقطع دبیرستان و ۱۹ اثربه دانش آموزان  ابتدایی  متعلق است که تمامی این آثار به بخش مسابقه کشوری راه یافته وپس از بررسی ، نتایج اردیبهشت ۹۷ مشخص و اعلام خواهند شد.
لازم به ذکراست، دانش آموزان برتر ازمدارس؛
فرید، طاهره، یگانه، حضرت معصومه، جاوید، ابوعلی سینا، شهید یحیوی، پژوهشگران بودند.
باعرض تبریک به این دانش آموزان وعرض تشکرازتمامی عزیزانی که دراین مسابقه شرکت کرده وماراهمراهی نمودند.
خلاء قانونی در برخورد با مشترکان پر مصرف
خلاء قانونی در برخورد با مشترکان پر مصرف

 «محمد پرورش» امروز سه شنبه در حاشیه هجدهمین دوره مراسم بنیاد جهانی انرژی در جمع خبرنگاران افزود: در سال ٩٣ که با مشکل کم آبی مواجه بودیم، گردش میزان مصرف مشترکان را ثبت و ضبط کردیم و در اختیار دبیرخانه شورای تامین استان تهران قرار دادیم و آنها مجوز قطع موردی را صادر کردند.
وی ادامه داد: امیدواریم با اطلاع رسانی و بدون نگران کردن مردم، مشترکان مصرف خود را مدیریت کنند. با این حال اگر قرار باشد یک مشترک آب را بی منطق مصرف کند، مانند سال ٩٣ ورود پیدا می کنیم و قطع های موقت را خواهیم داشت.
مدیر عامل شرکت آب و فاضلاب استان تهران افزود: اکنون قطع کردن موقت آب در دستور کار نیست و امیدواریم مصارف توسط مشترکان مدیریت شود.
وی در ارتباط خشک و کم بارش بودن امسال و برنامه مجموعه آب و فاضلاب برای تامین آب شرب مورد نیاز، اظهار کرد: ما وظیفه داریم خدماتمان را با کمیت و کیفیت مناسب به مشترکان ارایه کنیم.
پرورش ادامه داد: به این منظور با شرکت آب منطقه ای تهران سه سناریو سبز، زرد و قرمز را برای شرایط مختلف تدوین کرده ایم.
وی افزود: بنا نیست در مرحله اول محدودیتی برای مشترکان خانگی اعمال کنیم؛ در سال ٩٣، خدمات آبرسانی را به گونه ای ارایه کردیم که مشترکان خانگی متوجه محدودیت ها نشدند.
وی اظهار امیدواری کرد که با توجه به پیش بینی های هواشناسی، سال نرمالی را از نظر بارندگی داشته باشیم.
پرورش در این ارتباط افزود: اگرچه تا امروز پیش بینی ها عملا اتفاق نیافتاده است، اما امیدواریم در بهمن و اسفند این وضعیت جبران شود.
هجدهمین دوره مراسم بنیاد جهانی انرژی با عنوان «مراسم جهانی آب» دیروز با حضور ٧٠ کشور عضو در سالن اجلاس سران آغاز بکار کرد.
بنیاد جهانی انرژی در ۶ حوزه آب، خاک، هوا، انرژی، پروژه‌های اجتماعی و پلاستیک پایدار در حال فعالیت است و اجلاس‌های سالیانه خود را با تمرکز بر موضوعات یاد شده در کشورهای مختلف دنیا برگزار می‌کند.

هر فرد چه میزان آب نهان مصرف می‌کند؟
هر فرد چه میزان آب نهان مصرف می‌کند؟

تحقیقات آماری در بسیاری از کشورها نشان می‌دهد که میانگین مصرف روزانه آب برای هر نفر حدود ۳۰۰ لیتر و مصرف نهان آب برای هر نفر حدود ۶۰۰۰ لیتر است که بیشترین حجم مصرفی از این ۶۰۰۰ لیتر در حمام استفاده می‌شود.

وجود هرگونه حیات متکی به وجود آب است تقریبا ۷۰ درصد وزن بدن آب تشکیل می‌دهد و برای عملکرد درست بدن روزانه به یک تا هفت لیتر آب نیاز داریم.

در این بین هر فرد علاوه‌بر نوشیدن آب، مصرف‌های نهانی نیز دارد به طور مثال در یک استحمام هشت دقیقه‌ای از ۶۲ لیتر آب داغ استفاده می‌شود که درمقایسه، در یک استحمام متوسط میزان آب مورد استفاده تقریبا ۸۰ لیتر است که همین موضوع اهمت مدیریت مصرف در بخش‌های مختل را نشان می‌دهد.

علاوه‌بر این ماشین لباسشویی در هر بار شستشو معادل ۳۰ بطری یک و نیم لیتری آب مصرف می‌کند به همین دلیل لازم است به منظور کاهش مصرف آب ازحداکثر ظرفیت استفاده شود.

از سوی دیگر در تولید بسیاری از مواد غذایی همچون هندوانه آب زیادی مصرف می‌شود و این در شرایطی است که بر اساس آمار در سال ۹۳ چیزی در حدود ۸۳۳ هزار تن هندوانه از ایران صادر شده است. تحقیقات ثابت کرده هر کیلوگرم هندوانه ۴۰۰ لیتر آب مجازی در خود دارد. این مفهوم به این معناست که در سال ۹۳ معادل ۳۳۳۲۰۰۰۰۰۰۰۰ لیتر آب مجازی از کشوری که با بحران بی‌آبی دست و پنجه نرم می‌کند صادر شده است.

علاوه‌بر این هرکیلوگرم برنج ۳۰۰۰ لیتر آب مجازی دارد؛ یعنی یک بشقاب متوسط برنج ۷۵۰ لیتر آب دارد. هر کیلوگرم ذرت ۹۰۰ لیتر، هر کیلوگرم گندم ۱۳۵۰ لیتر، یک لیتر شیر ۱۰۰۰ لیتر و هر کیلوگرم گوشت قرمز معادل ۱۶۰۰۰ لیتر آب مجازی دارد.

همچنین از هر برگ ۱۰ لیتری کاغذ تا یک بشقاب ۱۷۵۰ لیتری قرمه‌سبزی، از یک لپ تاپ ۶۰۰۰ لیتری تا یک بستنی ۳۰۰ لیتری را باید بهینه و صرفه‌جویانه مصرف کنیم تا شاید بحران بی‌آبی ایران‌مان را پشت سر بگذاریم و طبیعت فردا را برای فرزندانمان حفظ کنیم.

کاهش ۲۰ درصدی بارش‌ها
کاهش ۲۰ درصدی بارش‌ها

وزیر نیرو با تاکید بر اینکه طرح تعادل‌بخشی در منابع آب زیرزمینی توسعه می‌یابد، گفت: با کمک استانداران قادر خواهیم بود در بخش‌های مختلف به ویژه کشاورزی در مصرف آب صرفه‌جویی داشته باشیم.

وی اظهار داشت: ما یک برنامه بلندمدت برای ایمن‌سازی تاسیسات آب و برق داریم. همچنین برنامه‌ای برای ارائه آموزش‌ لازم به مردم برای نحوه رفتار درست در زمان وقوع بلایای طبیعی داریم.
وی در ادامه درباره برنامه‌های وزارت نیرو برای مقابله با خشکسالی، تصریح کرد: ما در شرایط خوبی به سر نمی‌بریم و ۲۰ درصد بارش‌ها تا آخر پاییز امسال نسبت به سال قبل که سال نرمالی هم نبود کمتر شده است. پیش‌بینی ما این است که تا پایان زمستان ۱۱۵ میلی‌متر به طور متوسط بارش خواهیم داشت که وضع ما را بهتر می‌کند، ولی تا پایان زمستان هم میزان بارش کمتر از سال‌های نرمال است.
اردکانیان با بیان اینکه این وضعیت، وضعیت جدیدی برای اقلیم خشک و نیمه خشک ایران نیست، خاطرنشان کرد: ما باید از این شرایط برای چگونگی مصرف آب و صرفه‌جویی در مصرف آب به ویژه در بخش کشاورزی استفاده کنیم. وزارت نیرو در این زمینه برنامه دارد و همچنین به دنبال تامین منابع لازم آب در موارد ضروری هم خواهد بود.
وزیر نیرو با بیان اینکه طرحی به نام تعادل‌بخشی در منابع آب زیرزمینی از سال‌ها پیش شروع شده است، گفت: ما اجرای این طرح را در برنامه خود داریم و سعی می‌کنیم با همکاری وزارت جهاد کشاورزی و سازمان برنامه و بودجه، منابع لازم را تامین کرده و این طرح را توسعه دهیم.
وی در پایان تصریح کرد: من معتقدم با کمک مسئولان استانی مخصوصا استانداران قادر خواهیم بود، در بخش‌های مختلف به ویژه کشاورزی در مصرف آب صرفه‌جویی داشته باشیم.

 

تهران هر ثانیه ۳۵ هزار لیتر آب می‌بلعد

قائم مقام شرکت آب و فاضلاب استان تهران گفت: در حال حاضر درکلان شهر تهران با جمعیتی بالغ بر ۸.۵ میلیون نفر ساکن و در حدود ۱.۵ میلیون نفر جمعیت شناور، سالانه ۱۰۳۵ میلیون مترمکعب و متوسط در هر ثانیه ۳۵ هزار لیتر آب مصرف می شود.

علیرضا نوذری پور، با بیان اینکه ۱۷۵ عدد ایستگاه پمپاژ در استان تهران وظیفه انتقال آب به نقاط مرتفع را با ظرفیت ۲۲۴ هزارمترمکعب در ساعت به عهده دارد، اظهار کرد: در شهر تهران ۶۴ ایستگاه پمپاژ، بعد از هشت مرحله پمپاژ، در اختلاف ارتفاعی ۸۰۰ متری، آب را به شمالی ترین نقاط تهران می رسانند.

به گفته قائم مقام شرکت آب و فاضلاب استان تهران، این استان بزرگترین پایگاه جمعیتی در کشور است که در کنار هیچ رودخانه‌ای بنا نشده و منابع آب آن محدود گزارش می‌شودهمچنین با داشتن سهم سرانه آب تجدید پذیرغیرمتعارف ۳۵۰ مترمکعب در سال، از مرز بحران عبور کرده است.

نوذری‌پور با بیان اینکه این میزان در کل کشور ۱۶۶۶ و در دنیا ۶۶۶۰ مترمکعب در سال است، عنوان کرد:اختلاف رقوم ارتفاعی آن بالغ بر ۸۰۰ متر است که با  ایستگاههای پمپاژ موجود و ظرفیت ۲۲۴ هزارمترمکعب در ساعت بعد از ۸ مرحله پمپاژ  آب به شمالی ترین نقطه تهران می رسد.

وی عمر بسیاری از تاسیسات آب در تهران را بالغ بر ۵۰ سال دانست و افزود:در شرایط فعلی تهران در معرض خشکسالی های متناوب قرار گرفته است.

قائم مقام شرکت آب و فاضلاب استان تهران در خصوص اقدامات شاخص شرکت آب و فاضلاب استان تهران در بخش فاضلاب گفت:اجرای بیش از ۶۰۰۰ کیلومتر شبکه جمع‌آوری، خط اصلی وتونل فاضلاب رو و نصب بیش از ۶۰۰۰۰۰ انشعاب فاضلاب در شهر تهران و افتتاح مدول‌های ۵ و ۶ تصفیه‌خانه فاضلاب جنوب تهران با ظرفیت ۲۶۰۰ لیتر بر پانیه بخشی از اقدامات در این حوزه بوده است.

وی ادامه داد:ایجاد تاسیسات جمع‌آوری و افتتاح ۱۰ باب تصفیه‌خانه فاضلاب در تهران و هشت شهر استان (شهریار، شهر قدس، اسلامشهر، پرند، پیشوا، پردیس، لواسان و میگون) و اجرای بزرگترین پروژه مکانیسم توسعه پاک در بین طرح‌های فاضلاب شهری جهان از دیگر اقدامات انجام شده در بخش فاضلاب است.

قائم مقام شرکت آب و فاضلاب استان تهران با اشاره به اجرای بزرگترین پروژه مکانیسم توسعه پاک CDM در بخش فاضلاب اظهار کرد:در شانزدهیمن دوره مراسم جایزه جهانی انرژی در تهران، جایزه ویژه بخش آب و همچنین عنوان برتر در میان ۱۵ طرح جهانی در این دوره از سوی بنیاد جهانی انرژی به طرح فاضلاب تهران اعطا شد.

به گفته نوذری‌پور استفاده از بیوگاز حاصل از فرآیند تصفیه بی‌هوازی فاضلاب‌ حاوی گاز متان برای تولید برق، از ویژگی‌های منحصر به فرد طرح فاضلاب تهران است که در کسب جایزه مورد توجه داوران قرار داشت.

۲۵درصد آب هدررفت می‌شود و درآمد ندارد
۲۵درصد آب هدررفت می‌شود و درآمد ندارد

مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب گفت:میزان آب بدون درآمد کشور ۲۵ و ۳ دهم درصد است که کمتر از ۱۳ درصد آن هدر رفت واقعی محسوب می شود.

حمیدرضا جانباز با اشاره به اینکه براساس استانداردهای جهانی از واژه آب بدون درآمد برای هدر رفت آب استفاده می کنیم افزود: هدر رفت به دو شکل ظاهری و واقعی صورت می گیرد و هدر رفت واقعی آبی است که از شبکه ها هدر می رود.

وی گفت: براساس برنامه توسعه قانون بهینه سازی و اصلاح آب شرب در کشور سالانه باید یک درصد از میزان هدر رفت آب کاهش یابد که این موضوع به صورت قانون دائمی اصلاح و بهینه سازی آب شرب در برنامه ششم توسعه نیز آمده است.

جانباز افزود: پیش بینی می کنیم براساس برنامه های در نظر گرفته شده برای کاهش هدر رفت آب نیمی از اهداف محقق شود که دلیل این امر کمبود منابع مالی و پیچیدگی های این صنعت مانند مسائل فنی، طراحی شبکه، کیفیت محصولات به کار رفته و رفتار مشترکان است.

سهم آب شرب در سبد هزینه خانوار فقط سه دهم درصد است
سهم آب شرب در سبد هزینه خانوار فقط سه دهم درصد است

معاون راهبری و نظارت و بهره برداری شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور، با اشاره به اینکه به طور میانگین هر مشترک در ماه ۱۲ هزار تومان بابت هزینه آب مصرفی پرداخت می کند، گفت: سهم آب شرب در سبد خانوار فقط سه دهم درصد است.

«شاهین پاکروح» در گفت و گو افزود: با توجه به هزینه هایی مانند هزینه مکالمات تلفنی، اینترنت و … که همه مردم با آن مواجه هستند، می توان دریافت که سهم آب شرب در سبد هزینه های خانوار چقدر ناچیز است.
وی با تاکید بر اینکه منزلت اقتصادی آب رعایت نمی شود، گفت: هر مترمکعب آب به طور میانگین با قیمت هزار تومان تولید و به قیمت ۴۲۰ تومان به مشترکان عرضه می شود.
معاون شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور با اشاره به مصرف بالای آب در ایران، سرانه مصرف آب در کشور را ۱۶۰ لیتر به ازای هر نفر در شبانه روز ذکر کرد و افزود: در مدیریت مصرف به دنبال این نیستیم که مصرف را کم کنیم بلکه می خواهیم مردم مصرف واقعی داشته باشند.
وی در این خصوص افزود: بر اساس طرح های آزمایشیِ اجرا شده، مصرف واقعی آب شرب در کشور می تواند تا ۳۰ درصد کاهش پیدا کند.
پاکروح یکی از راه های مدیریت مصرف آب را اصلاح تعرفه ها ذکر کرد و گفت: با یک سری راهکارها از جمله اصلاح تعرفه ها، تدوین قوانین و … می توان روند مصرف در کشور را به روندی معقول و درست تبدیل کنیم.
وی با بیان اینکه فعلا پیشنهادی مبنی بر افزایش قیمت آب به دولت نرفته است، گفت: اگر قرار باشد پیشنهادی مبنی بر افزایش قیمت در دولت مطرح شود، باید از شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور به وزارت نیرو و از وزارت نیرو به دولت ارسال شود؛ امسال بر اساس مذاکراتی که با دولت انجام شده، تاکنون برنامه ای برای افزایش قیمت نداریم.
در حالی معاون شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور سرانه مصرف آب در کشور را ۱۶۰ لیتر به ازای هر نفر در شبانه روز ذکر می کند که سرانه سالیانه مصرف آب در بلژیک ۱۱۲ لیتر و در انگلیس ۱۵۳ لیتر است.
این در حالیست که میزان آب تجدیدپذیر در انگلیس ۲ هزار و ۲۰۰ متر مکعب به ازای هر نفر و در ایران یک هزار و ۳۰۰ متر مکعب است.

چرخه طبیعی آب
چرخه طبیعی آب

آب در زندگی بشر اهمیت بنیادی دارد. از اینرو آب را مایه حیات گویند. در روز گرم تابستان وقتی شیر آب قطع می شود ، ضرورت وجود آب در زندگی انسان نمایان می گردد. انسان می تواند بدون غذا چند روزی را بگذراند ، اما بدون آب به زودی از پا در می آید.

  • آیا می توانید روزی را تجسم کنید که آب نداشته باشید؟
  • آیا آب را به بطور سالم و در حد نیاز استفاده می کنید؟
  • آیا آب به اندازه کافی و در همه جا در دسترس بشر هست؟
  • برای استفاده مطلوب از آب چه کار باید کرد؟ و غیره

موقعیت جهانی آب

مقدار آب موجود در کره زمین تقریبا ثابت بوده است. این آب به مصارف آشامیدن ، کشاورزی ، صنعت و … می رسد و زندگی بشر را بهبود می بخشد. اگر کره زمین از فضا روئیت شود ، رنگ طبیعی آن آبی دیده می شود یعنی کره ای که بیشتر سطح آن را آب پوشانده است. یعنی بخش اعظم سطح زمین را اقیانوس‌ها و دریاها فرا گرفته اند. از نقطه نظر حجم و اندازه ، در حدود ۹۷٫۲%از آبهای موجود در جو زمین و آب موجود در خاکها و آبهای زیرزمینی می باشند.

آب شیرین

انسان برای انجام فعالیت هایش به آب شیرین نیاز دارد. آب شیرین ، یعنی آبی که میزان نمکهای آن بسیار کم باشد. آب اقیانوس ها و دریاها شور هستند و استفاده از آنها نیازمند تصفیه کردن آنهاست که این امر به احداث مرکز تصفیه خانه آب با مکانیزم های پیشرفته تصویه نیاز دارد. هزینه بالای این امر سبب شده که انسان به آب های شیرین موجود در خشکیها و اتمسفر زمین قانع باشد. حجم آب شیرین در جهان بسیار کم و در حدود ۲٫۸% از حجم کل آب جهان است. برای مصرف آب شیرین اندک موجود در جهان محدودیت هایی هم وجود دارد ، زیرا مقداری از آبهای شیرین جهان به شکل یخ در یخچالهای قطبی و کوهستانی قرار دارد که به این صورت قابل بهره برداری نمی باشند. اما انسان به آبهای شیرین موجود در رودها ، دریاچه ها ، و آبهای زیرزمینی دسترسی دارد. البته آبهای زیرزمینی که در لایه‌های داخلی زمین موجود هستند ، لازمه دسترسی به آنها مسائلی همچون اکتشاف ، حفر چاه ، کانال کشی ، و به کار بردن دستگاههای پمپ آب ، ایجادتاسیسات و لوله کشی را در پی دارد.

گردش طبیعی آب

آبهای موجود در زمین همواره در حال تغییر شکل هستند. این آبها ، حالات مایع ، جامد و گاز به خود می گیرند ، جلوه‌های طبیعی آب بسیار وسیع است. مقداری از آن در زمین نفوذ کرده و آبهای زیرزمینی را تشکیل می دهد. قدری از آن هم در درون شاخه‌ها ، برگ‌ها ، تنه و ریشه درختان ذخیره می شود. آیا جلوه های دیگری از آب هم می شناسید؟

آب موجود در اتمسفر زمین بر اثر گردش طبیعی آن هر ۹ روز یک بار بین آسمان و زمین جابجا می شود. در هر سال این عمل چندین مرتبه تکرار می شود. حجم آبی که در هر سال به وسیله گردش آب در طبیعت فراهم می شود ، در حدود ۴۰۰۰۰ کیلومتر مکعب است. انسان با تکنولوژی امروزی می تواند ۲۵۰۰۰ کیلومتر مکعب آنرا مورد بهره برداری قرار دهد. ریزش های جوی در همه جای سیاره زمین یکسان نیست و در برخی جاها بارندگی بیشتر از سایر مکانهاست.

وضعیت آب های ایران

با توجه به قرار گرفتن ایران در نواحی خشک و بیابان ، مقدار بارندگی و حجم آبهای ایران کافی نیست. و ریزش های جوی نیز بطور یکنواخت صورت نمی گیرد. میانگین بارندگی سالانه در جهان در حدود ۸۰۰mm تبخیر واقعی و ۹۰۰mm تبخیر بالقوه می شوند. کشور ایران با اینکه ۱٫۱% از مساحت خشکی های جهان را داراست ، فقط ۰٫۳۴۵% از آبهای موجود در خشکیهای جهان را در اختیار دارد. از سوی دیگر در اغلب مناطق ایران ، ریزشهای جوی بصورت محلی و فصلی است که نیاز چندانی به آب برای کشاورزی در پاییز و زمستان نیست ، همچنین بارندگی به طور یکنواخت در کشور توزیع نمی شود.

محدودیت منابع آب و توزیع فصلی نامناسب بارندگی دال بر این است که بایستی منابع آبهای موجود سطحی و زیرزمینی را به خوبی شناسای و مطالعه کرده و با برنامه ریزی دقیق ، بهره برداری صحیح از آنها صورت گیرد. البته مردم ایران از اول با این مشکل مواجه بوده اند و با حفر قنات و کاریز ، بهره برداری از آبهای زیرزمینی را ابداع کرده اند. با احداث سد و بندهای متعددی نیز آبهای سطحی را مورد استفاده قرار می دهند.

آنچه باید بدانیم

  • حجم آبهای شیرین قابل استفاده توسط انسان بسیار محدود است.
  • میزان بارندگی سالانه ایران بسیار کمتر از میانگین بارندگی جهانی است.
  • پراکندگی بارش در همه جای ایران یکسان نیست و بیشتر بارندگی در زمان نامناسب برای کشاورزی صورت می گیرد.
  • برای بهره برداری صحیص از منابع آب بایستی ابتدا منابع را خوب شناخته و بر روی آنها برنامه ریزی دقیق انجام داد.

 

نگاهی به وضع موجود آب در جهان
نگاهی به وضع موجود آب در جهان

کل آب موجود در کره زمین ۱۳۸۶ میلیون کیلومتر مکعب است، که در سه لایه : اتمسفر (بالای زمین ) ، بیوسفر یا زیست کره (روی زمین) ، لیتوسفر یا سنگ کره (زیرزمین) ، دیده می شود.

اتمسفر: در لایه بالایی یا اتمسفر، ابرها، جلوه وجود آب هستند. این آب ناشی از حرکت رطوبت ، تراکم و تبرید است . آب به صورت رطوبت حتی در هوای صاف و بدون ابر هم وجود دارد که به علت تبخیر از لایه سطحی اقیانوس ها سطح خاک و تبخیر تعریق گیاهان بدست می آید.۹۰% از تبخیر جهان تنها از سطح اقیانوس ها صورت می گیرد جنگلهای جهان حدود ۸% از رطوبت را به وجود آورده و بقیه از سایر سطوح حاصل می شود. این چرخه ، مداوم ادامه دارد و حجم آن ثابت است .آبهای موجود در اتمسفر را معادل ۱۲ هزار و ۹۰۰ کیلومترمکعب تخمین زده اند که معادل یک هزارم کل آب موجود در جهان است. این مقدار آب اگر به یک باره فرو ریزد می تواند کل سطح کره زمین، که حدود ۵۱۶ میلیارد کیلومتر مربع است را در یک لایه به ارتفاع ۵/۲ سانتیمتری، بپوشاند.

روی کره یا آب های سطحی:

آبهای سطحی دنیا حدود یازده میلیون و ۶۳۰ هزار کیلومتر مکعب است . حجم آبهای شیرین کره زمین معادل ۳۵۰۳۰ هزار کیلومتر مکعب بوده که ۲ هزار و ۱۲۰ کیلومتر آن در رودخانه ها جاری و ۱۰۲ هزار کیلومتر مکعب آن در دریاچه ها و باتلاق های محصور در خشکی ها هستند. ۲ درصد از این آب ها تنها در یک دریاچه به نام بایکال و ۲۰ درصد در دریاچه های ۳گانه آمریکا، هورون، میشیگان ، سوپریور و بقیه در دریاچه های پراکنده جهان در فنلاند، روسیه، سوئد، آلمان، سوئیس ، آفریقا و … پراکنده اند. سهم ایران برای دریاچه های بختگان با وسعت با وسعت ۶۱۰ کیلومتر مربع فقط معادل ۹۱۵% کیلومتر مکعب ، برای دریاچه های گهر ۶ هزارم کیلومترمکعب، دریاچه تار ۷ هزارم کیلومترمکعب و دریاچه ارومیه ۵۰ کیلومترمکعب است. ملاحظه می شود که چه حجم ناچیزی از آبهای دریاچه ای جهان، در کشور ایران وجود دارد.آبهای سطحی که قسمتی از آبهای تجدیدشونده هستند در رودخانه های بزرگ، کوچک، دره ها و درز و شکاف کوهها وجود دارد.از میزان آب تجدیدشونده قابل استحصال در سطح جهان سالانه حدود ۵۵ درصد برای منظورهای مصرفی و غیرمصرفی استفاده می شود و بر طبق بررسی های انجام شده ظرف ۳۰ سال آینده این رقم تا حداکثر ۶۵ درصد منابع آب تجدیدشونده قابل افزایش است .همانطور که ذکر شد حجم آب اقیانوسها معادل ۱۳۳۸ میلیون کیلومتر مکعب یا ۵/۹۷% از کل آب جهان است . آب اقیانوسها در حوالی مصب رودخانه های بزرگ شیرین تر بوده و کیفیت آب و درجه شوری آن در نواحی دورتر بدتر می شود. به عنوان نمونه شعاع تأثیر جریان های ورودی از رودخانه آمازون تا ۳۰۰ کیلومتری مصب آن کاملا مشخص بوده و به وضوح دیده می شود.علاوه بر این ، در داخل اقیانوسها، جریانهای قوی رودخانه ای وجود دارد که می توان آنها را رودخانه های جاری در اقیانوس نامید. این جریانات که میلیاردها مترمکعب آب در اقیانوس جابجا می کند، در چرخه هیدرولوژی و تغییر کیفیت آب در اقیانوسها بسیار مؤثرند. بزرگترین آن جریان عظیم کوروشیو در سواحل ژاپن ، است که روزانه مساحتی در حدود ۴۰ تا ۱۲۱ کیلومتر را طی می کند. سرعت این جریان معادل ۸/۴ تا ۴/۱ کیلومتر در ساعت یا معادل حداکثر ۳۳/۱ متر در ثانیه است . قابل توجه است که سرعت سیلاب در جریانهای رودخانه ای ، حدود ۲ تا ۵/۲ متر در ثانیه است.

لیتوسفر یا سنگ کره:

در داخل لیتوسفر نیز بالغ بر ۲۳ میلیون و ۴۰۰ هزار کیلومتر مکعب آب وجود دارد که تقریبا ۴۶% آن آب شیرین و ۵۴% آن آب شور است . به عبارت دیگر حدود ۱۰ میلیون و ۵۳۰ هزار کیلومتر مکعب آب زیرزمینی شیرین و ۱۲ میلیون و ۸۷۰ هزار کیلومتر مکعب آب شور، وجود دارد.
• آب های سطحی که کمتر از ۱۰۰۰ میلیگرم در لیتر مواد حل شده داشته باشند آب شیرین نامیده می شوند. کل آبهای شیرین دنیا ۳% از کل آبهاست . بنابراین بنظر می رسد که این مقدار آب شیرین نسبت به کل آب جهان در حد چند قطره بزرگ بیشتر نباشد!با همه این موارد، بارندگی و ابعاد فراگیر آب و همچنین توزیع منابع و مصارف آب در دنیا، یکنواخت نبوده و توزیع نامناسب مکانی و فصلی بارزی دارد. بعضی از کشورها آب تجدیدشونده بسیار بالایی دارند و بعضی دیگر از کمبود آب در رنج هستند. جزایر گرینلند در شمال غرب کانادا، ایالت آلاسکای آمریکا و گینه فرانسه به ترتیب با سرانه ای معادل ۸۵۷/۸۶۷/۱۰ مترمکعب ، ۱۶۸/۵۶۳/۱ مترمکعب و ۱۲۱/۸۱۲ مترمکعب بالاترین و کویت، نوار غزه، امارات و جزیره باهاماس و قطر به ترتیب با سرانه ای معادل ۱۰ مترمکعب، ۵۲ مترمکعب ، ۵۸ مترمکعب ، ۶۶ مترمکعب و ۹۴ مترمکعب کمترین آب تجدیدشونده را دارند.علاوه بر عوامل فوق این کمبود آب در اثر رشد جمعیت، افزایش مصارف بخش های مختلف به وجود آمده است. به عنوان مثال سرانه آب تجدیدشونده کشور ایران از ۴۰ سال قبل تاکنون از ۱۷ هزار مترمکعب در سال به ۱۹۹۰ مترمکعب کاهش یافته است . این مقوله تقریبا در تمامی سطح جهان دیده می شود. به طوری که تنشهای اجتماعی بعدی جهان را در میزان دسترسی به آب کشورها پیش بینی می کنند.سازمانهای بین المللی و از جمله کمیسیون ملی توسعه پایدار به طور کلی و حسب گزارشهای ملل مختلف جهان را از نظر میزان منابع تجدیدشوند و تواناییهای آنها برای تجهیز منابع مالی به چهار دسته مشخص زیر تقسیم شده است:

– کشورهای با درآمد سرانه بالا و تنش آبی کم
– کشورهای با درآمد بالا و تنش آبی زیاد
– کشورهای با درآمد کم و تنش آبی کم
– کشورهای با درآمد کم و تنش آبی زیاد

به این ترتیب بعضی از کشورهای خاورمیانه و آفریقا که در دسته چهارم طبقه بندی مذکور قرار دارند، اولین قربانیان بحران آب در جهان محسوب خواهند شد.علت کاهش سرانه ها افزایش جمعیت دنیاست که در طول قرن بیستم از ۲ میلیارد نفر به حدود ۶ میلیارد نفر رسیده است و پیش بینی می شود تا سال ۲۰۲۵ به بیش از ۸ میلیارد نفر بالغ شود با نرخ رشد موالید سه نفر در ثانیه). افزایش جمعیت از یک طرف و کاهش سرانه مصرف آب شیرین از طرفی دیگر شرایطی را فراهم آورده است که منابع آب شیرین از یک منبع تجدیدشونده به یک منبع نیمه تجدیدشونده و میرا تبدیل شود. در حالی که ۷۳ درصد جمعیت دنیا در کشورهای آفریقایی و آسیایی متمرکز است ، سهم این دو قاره از منابع آب تجدیدشونده دنیا تنها ۴۷ درصد می باشد و قاره آسیا که ۶۰ درصد جمعیت دنیا در آن ساکن هستند، ۳۶ درصد از منابع آب تجدیدشونده جهان را دریافت می کند یا حوزه آبریز رودخانه آمازون که ۱۴ درصد منابع آب تجدیدشونده دنیا را شامل می شود، فقط ۴/۰ درصد جمعیت جهان را در برمی گیرد. مطالعات نشان می دهد که تا ۱۹۹۴ ، ۸۰% از مردم آسیا و اقیانوسیه و ۸۸ درصد از مردم آسیای غربی و ۸۰ درصد مردم آمریکای لاتین و حوزه دریای کارائیب و تنها ۴۶% مردم آفریقا به آب شرب سالم دسترسی داشته اند که می توان گفت تقریبا معادل ۱/۱ میلیارد نفر از مردم جهان از دسترسی به آب سالم محرومند. در طی سالهای ۱۹۹۰ تا ۱۹۵۰ جمعیت و مصارف آب در سطح دنیا ۲ برابر شده است و سهم مصارف شرب و صنعت از ۲۰ درصد کل مصارف به بیش از ۳۰ درصد رسیده است . در سال ۱۹۵۰ تنها ۸۳ شهر با جمعیت بیش از یک میلیون نفر در سطح دنیا وجود داشت در حالی که در سال ۱۹۹۵ این تعداد به ۲۸۰ شهر رسیده است . این امر باعث شده که سالانه حدود ۲ میلیون هکتار از سطح اراضی آب به دلایل مختلف کاسته شده و پیش بینی می شود رشد خالص اراضی آبی در آینده احتمالا منفی شود.سطح آب زیرزمینی نیز در مناطق وسیعی از دنیا به طور مستمر در حال افت است . سطح زیرکشت غلات به ازای هر نفر در سال از رقم ۲۴/۰ هکتار در سال ۱۹۵۰ به ۱۲/۰ هکتار در سال ۱۹۹۶ کاهش پیدا کرده است . اراضی آبی ۱۶ درصد اراضی زیر کشت دنیا را تشکیل می دهند، در حالی که ۴۰ درصد مواد غذایی دنیا را تولید می کنند. این موارد پی آمد اجتماعی و اقتصادی گوناگونی را به دنبال دارد.بیماریهای ناشی از آب نیز ۸ درصد کل بیماری ها را در کشورهای در حال توسعه تشکیل می دهند که نشان می دهد سالانه حدود ۲ میلیارد نفر در جهان به نوعی تحت تأثیر بیماری های ناشی از آب قرار می گیرند. گزارش ها نشان می دهد که سالانه حدود ۴ میلیون نفر از کودکان جان خود را بدین لحاظ از دست می دهند. این در حالیست که سهم سرانه تجدیدشونده و سهم سرانه مصرف، روزبه روز کمتر شده و در عوض میزان پس آب ها و آب های آلوده ، حجم منابع آب قابل دسترس، ذخیره سدها به علت رسوب گذاری ، عمر مفید شبکه های آب شرب شهری و فرسودگی شبکه های انتقال آب و غیره مشکلات جدید و جدیدتری را به وجود می آورند.