معاون اول رئیس‌جمهور، “اسحاق جهانگیری” در این جلسه مسئله کمبود آب را از چالش‌های مهم و بزرگ پیش روی کشور برشمرد و گفت: مدیریت مصرف آب باید به دستور کار جدی و دائمی همه دستگاه‌های اجرایی کشور تبدیل شود تا با همت و مشارکت همگانی، از مشکلات ناشی از کمبود منابع آب عبور کنیم.
معاون اول رییس جمهوری همچنین با تاکید بر اینکه کمیته تخصصی شورای عالی آب نیز باید فعال‌تر از گذشته وارد میدان شود، تصریح کرد: دبیرخانه شورای عالی آب مباحث اصلی را در جلسات کمیته تخصصی شورا با حضور نمایندگان دستگاه‌های مرتبط مورد بررسی قرار دهند و توافقات لازم را برای مصوبات پیشنهادی حاصل کنند تا زمینه سرعت بخشیدن به روند سیاست گذاری و تصمیم گیری‌ها درجلسات شورای عالی آب فراهم شود.
وی با اشاره به گزارش رییس سازمان هواشناسی کشور در جلسه مبنی بر کاهش ۵۸ درصدی بارش کل کشور در بلند مدت و کاهش ۳۵ درصدی این شاخص نسبت به سال گذشته، اظهار داشت: با توجه به کاهش میزان بارش‌ها، باید برای مدیریت عرضه و تقاضای آب تصمیمات جدی اتخاذ کنیم و تدابیر ویژه‌ای برای مدیریت مصرف آب در بخش‌های مختلف شرب، کشاورزی و صنعت بیندیشیم.
جهانگیری از وزارت نیرو و سازمان هواشناسی کشور خواست با توجه به اینکه خشکسالی تقریباً به وضعیت ثابت کشور در چند سال اخیر تبدیل شده است، با اطلاع رسانی دقیق به مردم در خصوص کاهش بارش‌ها، آحاد جامعه را به مشارکت جدی در مدیریت مصرف آب و همکاری با دولت دعوت کنند.
معاون اول رییس جمهوری افزود: البته دولت نیز از تمام ابزارها و راهکارهای موجود برای تأمین آب استفاده خواهد کرد و دانش و تجربیات جهانی در این زمینه را نیز به‌کار خواهد گرفت تا آب شرب مناسب همواره در اختیار مردم قرار گیرد.
وی از دبیرخانه شورای عالی آب خواست موضوع باروری ابرها و نیز استفاده از منابع آب ژرف را نیز در دستور کار جلسات کمیته تخصصی شورا قرار دهد تا امکان تأمین آب از اینگونه روش‌ها نیز مورد بررسی قرار گیرد.
جهانگیری در ادامه جلسه با اشاره به گزارش مدیرعامل شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور مبنی بر وجود تنش آب در برخی شهرها، خاطر نشان کرد: لازم است وزارت نیرو تمام پیش بینی‌های لازم را برای تأمین آب شرب شهرهایی که با تنش آبی مواجه هستند انجام دهد و سازمان برنامه و بودجه نیز مکلف است اعتبارات مورد نیاز در این زمینه را فراهم کند.
وزیر نیرو نیز در این جلسه با اشاره به پر رنگ شدن چالش آب در سطح جهان از آغاز قرن ۲۱، گفت: مدیریت منابع و کیفیت آب از موضوعات پراهمیت جهانی است و عملکرد دولت‌ها در این زمینه معرف سطح توسعه یافتگی کشورها قلمداد می‌شود.
“رضا اردکانیان” افزود: برای مدیریت مصرف و کیفیت آب لازم است سازوکاری ایجاد شود تا پیوستگی و همبستگی دستگاه‌های اجرایی افزایش پیدا کند و همه دستگاه‌های مرتبط، مشارکت و همراهی خود را با وزارت نیرو بالا ببرند.
در این جلسه که رییس سازمان حفاظت محیط زیست نیز حضور داشت، رییس سازمان هواشناسی کشور گزارشی از الگوهای تحلیل بارش و دمای کشور و پیش بینی آنها برای زمستان سال جاری ارائه کرد و به تشریح آخرین وضعیت خشکسالی و کم بارشی در کشور پرداخت.
بر اساس این گزارش مجموع بارش کل کشور از ابتدای مهر ماه سال جاری تا ۱۷ دی ماه به میزان ۳۲ میلیمتر بوده که این مقدار در مقایسه با همین بازه زمانی در بلند مدت حدود ۵۸ درصد و در مقایسه با سال گذشته حدود ۳۵ درصد کاهش داشته است.
محمد حاج‌رسولی‌ها، مدیرعامل شرکت مدیریت منابع آب ایران نیز در این جلسه به تشریح آخرین وضعیت بارندگی و مقایسه درصد اختلاف بارش مهر ماه تا ۱۵ دی ماه استان‌های کشور پرداخت و توضیحاتی در خصوص وضعیت سدهای مهم کشور و نیز وضعیت بهره برداری مخازن این سدها از ابتدای مهر ماه تا ۱۷ دی ماه سال جاری ارائه کرد.
در ادامه این نشست حمیدرضا جانباز، مدیرعامل شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور نیز تحلیلی از وضعیت تنش آب شرب در کشور ارائه کرد و ضمن تشریح تصویری از وضعیت شهرهای در معرض تنش آبی، وضعیت تولید آب در شهرهای مختلف و اقدامات انجام شده در زمینه مدیریت مصرف آب را بیان کرد.

قائم مقام شرکت آب و فاضلاب استان تهران گفت: در حال حاضر درکلان شهر تهران با جمعیتی بالغ بر ۸.۵ میلیون نفر ساکن و در حدود ۱.۵ میلیون نفر جمعیت شناور، سالانه ۱۰۳۵ میلیون مترمکعب و متوسط در هر ثانیه ۳۵ هزار لیتر آب مصرف می شود.

«شاهین پاکروح» در گفت و گو افزود: با توجه به هزینه هایی مانند هزینه مکالمات تلفنی، اینترنت و … که همه مردم با آن مواجه هستند، می توان دریافت که سهم آب شرب در سبد هزینه های خانوار چقدر ناچیز است.
وی با تاکید بر اینکه منزلت اقتصادی آب رعایت نمی شود، گفت: هر مترمکعب آب به طور میانگین با قیمت هزار تومان تولید و به قیمت ۴۲۰ تومان به مشترکان عرضه می شود.
معاون شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور با اشاره به مصرف بالای آب در ایران، سرانه مصرف آب در کشور را ۱۶۰ لیتر به ازای هر نفر در شبانه روز ذکر کرد و افزود: در مدیریت مصرف به دنبال این نیستیم که مصرف را کم کنیم بلکه می خواهیم مردم مصرف واقعی داشته باشند.
وی در این خصوص افزود: بر اساس طرح های آزمایشیِ اجرا شده، مصرف واقعی آب شرب در کشور می تواند تا ۳۰ درصد کاهش پیدا کند.
پاکروح یکی از راه های مدیریت مصرف آب را اصلاح تعرفه ها ذکر کرد و گفت: با یک سری راهکارها از جمله اصلاح تعرفه ها، تدوین قوانین و … می توان روند مصرف در کشور را به روندی معقول و درست تبدیل کنیم.
وی با بیان اینکه فعلا پیشنهادی مبنی بر افزایش قیمت آب به دولت نرفته است، گفت: اگر قرار باشد پیشنهادی مبنی بر افزایش قیمت در دولت مطرح شود، باید از شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور به وزارت نیرو و از وزارت نیرو به دولت ارسال شود؛ امسال بر اساس مذاکراتی که با دولت انجام شده، تاکنون برنامه ای برای افزایش قیمت نداریم.
در حالی معاون شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور سرانه مصرف آب در کشور را ۱۶۰ لیتر به ازای هر نفر در شبانه روز ذکر می کند که سرانه سالیانه مصرف آب در بلژیک ۱۱۲ لیتر و در انگلیس ۱۵۳ لیتر است.
این در حالیست که میزان آب تجدیدپذیر در انگلیس ۲ هزار و ۲۰۰ متر مکعب به ازای هر نفر و در ایران یک هزار و ۳۰۰ متر مکعب است.

آب در زندگی بشر اهمیت بنیادی دارد. از اینرو آب را مایه حیات گویند. در روز گرم تابستان وقتی شیر آب قطع می شود ، ضرورت وجود آب در زندگی انسان نمایان می گردد. انسان می تواند بدون غذا چند روزی را بگذراند ، اما بدون آب به زودی از پا در می آید.

• آیا می توانید روزی را تجسم کنید که آب نداشته باشید؟
• آیا آب را به بطور سالم و در حد نیاز استفاده می کنید؟
• آیا آب به اندازه کافی و در همه جا در دسترس بشر هست؟
• برای استفاده مطلوب از آب چه کار باید کرد؟ و غیره

موقعیت جهانی آب

مقدار آب موجود در کره زمین تقریبا ثابت بوده است. این آب به مصارف آشامیدن ، کشاورزی ، صنعت و … می رسد و زندگی بشر را بهبود می بخشد. اگر کره زمین از فضا روئیت شود ، رنگ طبیعی آن آبی دیده می شود یعنی کره ای که بیشتر سطح آن را آب پوشانده است. یعنی بخش اعظم سطح زمین را اقیانوس‌ها و دریاها فرا گرفته اند. از نقطه نظر حجم و اندازه ، در حدود ۹۷٫۲%از آبهای موجود در جو زمین و آب موجود در خاکها و آبهای زیرزمینی می باشند.

آب شیرین

انسان برای انجام فعالیت هایش به آب شیرین نیاز دارد. آب شیرین ، یعنی آبی که میزان نمکهای آن بسیار کم باشد. آب اقیانوس ها و دریاها شور هستند و استفاده از آنها نیازمند تصفیه کردن آنهاست که این امر به احداث مرکز تصفیه خانه آب با مکانیزم های پیشرفته تصویه نیاز دارد. هزینه بالای این امر سبب شده که انسان به آب های شیرین موجود در خشکیها و اتمسفر زمین قانع باشد. حجم آب شیرین در جهان بسیار کم و در حدود ۲٫۸% از حجم کل آب جهان است. برای مصرف آب شیرین اندک موجود در جهان محدودیت هایی هم وجود دارد ، زیرا مقداری از آبهای شیرین جهان به شکل یخ در یخچالهای قطبی و کوهستانی قرار دارد که به این صورت قابل بهره برداری نمی باشند. اما انسان به آبهای شیرین موجود در رودها ، دریاچه ها ، و آبهای زیرزمینی دسترسی دارد. البته آبهای زیرزمینی که در لایه‌های داخلی زمین موجود هستند ، لازمه دسترسی به آنها مسائلی همچون اکتشاف ، حفر چاه ، کانال کشی ، و به کار بردن دستگاههای پمپ آب ، ایجادتاسیسات و لوله کشی را در پی دارد.

گردش طبیعی آب

آبهای موجود در زمین همواره در حال تغییر شکل هستند. این آبها ، حالات مایع ، جامد و گاز به خود می گیرند ، جلوه‌های طبیعی آب بسیار وسیع است. مقداری از آن در زمین نفوذ کرده و آبهای زیرزمینی را تشکیل می دهد. قدری از آن هم در درون شاخه‌ها ، برگ‌ها ، تنه و ریشه درختان ذخیره می شود. آیا جلوه های دیگری از آب هم می شناسید؟

آب موجود در اتمسفر زمین بر اثر گردش طبیعی آن هر ۹ روز یک بار بین آسمان و زمین جابجا می شود. در هر سال این عمل چندین مرتبه تکرار می شود. حجم آبی که در هر سال به وسیله گردش آب در طبیعت فراهم می شود ، در حدود ۴۰۰۰۰ کیلومتر مکعب است. انسان با تکنولوژی امروزی می تواند ۲۵۰۰۰ کیلومتر مکعب آنرا مورد بهره برداری قرار دهد. ریزش های جوی در همه جای سیاره زمین یکسان نیست و در برخی جاها بارندگی بیشتر از سایر مکانهاست.

وضعیت آب های ایران

با توجه به قرار گرفتن ایران در نواحی خشک و بیابان ، مقدار بارندگی و حجم آبهای ایران کافی نیست. و ریزش های جوی نیز بطور یکنواخت صورت نمی گیرد. میانگین بارندگی سالانه در جهان در حدود ۸۰۰mm تبخیر واقعی و ۹۰۰mm تبخیر بالقوه می شوند. کشور ایران با اینکه ۱٫۱% از مساحت خشکی های جهان را داراست ، فقط ۰٫۳۴۵% از آبهای موجود در خشکیهای جهان را در اختیار دارد. از سوی دیگر در اغلب مناطق ایران ، ریزشهای جوی بصورت محلی و فصلی است که نیاز چندانی به آب برای کشاورزی در پاییز و زمستان نیست ، همچنین بارندگی به طور یکنواخت در کشور توزیع نمی شود.

محدودیت منابع آب و توزیع فصلی نامناسب بارندگی دال بر این است که بایستی منابع آبهای موجود سطحی و زیرزمینی را به خوبی شناسای و مطالعه کرده و با برنامه ریزی دقیق ، بهره برداری صحیح از آنها صورت گیرد. البته مردم ایران از اول با این مشکل مواجه بوده اند و با حفر قنات و کاریز ، بهره برداری از آبهای زیرزمینی را ابداع کرده اند. با احداث سد و بندهای متعددی نیز آبهای سطحی را مورد استفاده قرار می دهند.

آنچه باید بدانیم

• حجم آبهای شیرین قابل استفاده توسط انسان بسیار محدود است.
• میزان بارندگی سالانه ایران بسیار کمتر از میانگین بارندگی جهانی است.
• پراکندگی بارش در همه جای ایران یکسان نیست و بیشتر بارندگی در زمان نامناسب برای کشاورزی صورت می گیرد.
• برای بهره برداری صحیص از منابع آب بایستی ابتدا منابع را خوب شناخته و بر روی آنها برنامه ریزی دقیق انجام داد.

 

رئیس پژوهشکده عمران، آب و محیط زیست گفت: سرانه مصرف آب ایران ۲ برابر استاندارد جهانی است لذا بایستی حتی نسبت به بحث آب مجازی نیز حساس باشیم.

 “نعمت حسنی” رئیس پژوهشکده عمران، آب و محیط زیست و استاد دانشگاه شهید بهشتی در نشست تخصصی توانمندی‌های داخلی تولید و کاربرد انواع لوله در بخش آب کشور در سالن همایش‌های وزارت نیرو با بیان این مطلب که متوسط بارش‌های کشور از ۲۴۰ میلیمتر به ۲۲۰ میلیمتر تقلیل یافته است، افزود: به همین خاطر ۱٫۳ مساحت کشور دارای آب، ۱٫۳ در شرایط نیمه خشک و ۱٫۳ مابقی مساحت کشور در شرایط آب و هوایی خشک قرار دارد.

وی میزان حجم بارش‌های جوی را ۴۰۰ میلیارد متر مکعب ذکر کرد و افزود: از این میزان ۷۰ درصد برابر ۲۸۰ میلیارد مترمکعب تبخیر می‌شود و پیش بینی می‌شود تا پایان قرن ۲۱ میزان نزولات جوی با توجه به افزایش اثرات گازهای گلخانه ای و تغییر اقلیم به کمتر از ۱۸۰ میلیمتر برسد.

حسنی با اشاره به اینکه ما با خشکسالی مواجه نیستیم بلکه با خشک قرنی مواجه ایم و بایستی صرفه جویی در قطرات آب را مد نظر داشته باشیم، اظهار داشت: با تمام این کمبودها، سرانه مصرف آب ایران ۲ برابر استاندارد جهانی است لذا بایستی حتی نسبت به بحث آب مجازی نیز حساس باشیم.

وی از ژاپن به عنوان اولین وارد کننده آب مجازی جهان یاد کرد و با بیان اینکه ما باید در این موارد تلاش کنیم تا بهترین الگو در زمینه مصرف و استفاده از آب شرب باشیم، تصریح کرد: استفاده از پساب در صنعت می‌تواند نقش اساسی را ایفا کند ولی متاسفانه در کشور ما، فقط از یک میلیارد متر مکعب از ۳۰ میلیارد متر مکعب پساب موجود استفاده می‌شود.

رئیس پژوهشکده عمران، آب و محیط زیست با اشاره به اینکه فاصله بین هزینه آب تمام شده و پولی که از مشترک اخذ می‌شود بسیار زیاد است، تصریح کرد: این موضوع می‌تواند مدل‌های تأمین مالی را به مخاطره انداخته و پروژه‌ها را با شکست مواجه کند.

وی با اشاره به اینکه قیمت آب در ترکیه ۱۳ برابر، کانادا ۱۹ برابر، دانمارک، فرانسه و اروپا تا ۳۱ برابر قیمت آب در ایران است، افزود: قیمت آب در کشور حداقل بایستی ۳ تا ۴ برابر قیمت کنونی باشد، زیرا قیمت بنزین به آسانی افزایش می‌یابد، قیمت آب معدنی به سهولت افزایش می‌یابد ولی قیمت آب شهری همچنان ثابت است.

نعمت حسنی با اشاره به اینکه کمبود منابع اعتباری می‌تواند صدمات جدی به بدنه آب کشور وارد کند، گفت: میزان متوسط آب بدون درآمد در کشور ما ۳۰ درصد است که با قیمت تمام شده ۱۵۰۰ تومان برای هر متر مکعب آب، ۳۶۰۰ میلیارد تومان خسارات آب هدر رفته به کشور تحمیل می‌شود.

وی با اشاره به اینکه میزان پرت آب در شهرهای بزرگ و مهم کشور ژاپن مانند توکیو ۳ درصد و در سایر نقاط آن نیز کمتر از ۶ درصد است، تصریح کرد: میزان آب بدون درآمد و هدر رفته در شهرهای جنوبی ما بسیار بالاست.

استاد دانشگاه شهید بهشتی با بیان این مطلب که آب، انتقال آب، تصفیه و توزیع آن و همچنین استفاده از پساب برای کشور بسیار حیاتی است، افزود: به دلیل داشتن سه اقلیم تر، نیمه خشک و خشک در کشور و نیاز آبی این مناطق، انتقال بین حوضه ای، نشت آب، آبربایی قابل توجه و عمر کوتاه برخی لوله‌ها سبب شده تا سالانه هزینه بالایی را بپردازیم.

وی تاکید کرد: استفاده از لوله در بخش انتقال آب نیاز به بررسی نوع خط لوله، نوع اجرا و شرایط توپوگرافی منطقه دارد.

حسنی کیفیت نامناسب بعضی لوله‌ها، عدم رعایت استانداردهای لازم، عدم بازرسی دقیق، عدم آموزش کافی و مناسب بازرسان، عدم آشنایی جامع کشاورزان با انواع لوله و کاربرد آن را از عمده چالش‌های این بخش دانست و اضافه کرد: در خصوص اجرا و نصب لوله‌ها با مشکلاتی همچون مشکل پوشش در محل، پوشش در جوشکاری، پوشش در انعطاف پذیری زیاد و دوپهن شدگی در اجرا مواجه هستیم.

وی با تاکید بر اینکه پوشش لوله نبایستی تأثیر منفی بر آب داشته باشد، افزود: لوله‌ها بایستی در برابر سیل، زلزله، رانش زمین و آسیب‌های عمدی مقاوم باشند و کمترین آسیب را به محیط زیست برسانند.

رئیس پژوهشکده عمران، آب و محیط زیست و استاد دانشگاه شهید بهشتی با بیان اینکه زلزله دارای اثرات استاتیکی و دینامیکی است و لوله‌ها تابع رفتار خاک هستند لذا بایستی در مقابل اثرات زلزله و رانش زمین مقاوم باشند، گفت: در تأمین لوله بایستی عمر مفید و طولانی لوله و صرفه اقتصادی نیز مد نظر قرار گیرد.

مدیرعامل آبفای استان تهران گفت: در رشد جمعیت نقشی نداریم اما تمام مشکلات آن به ما برمی‌گردد از جمله این‌که ما چشم‌‌انداز آبی برای پردیس و پرند نداریم.

محمد پرورش در جلسه مشترک هماهنگی مدیران صنعت آب و برق استان‌های تهران و البرز، اظهار داشت: سرانه منابع آب تجدیدپذیر استان‌های تهران و البرز ۳۰۰ مترمکعب در سال کمتر از میانگین است و با توجه به این‌که نصف این منابع را از جاهای دیگر وارد حوضه تهران می‌کنیم کمتر از ۲۰۰ مترمکعب در سال منابع تجدیدپذیر داریم که اگر برنامه‌ریزی کلانی برای این دو استان نشود در آینده در موضوع آب و برق با چالش‌های زیادی روبرو خواهیم شد.
پرورش با اشاره به این‌که جلسات انسجام‌بخشی که در استان تهران برگزار می‌شود بسیار مفید است گفت: از خروجی این جلسه‌ها این است که وقتی مدیران شرکت‌های آب و برق کنار هم قرار می‌گیرند دغدغه‌‌های‌شان مشترک می‌شود و در حوادث و بحران‌های مختلف هر کدام که دچار مسئله‌ای شوند این مسئله برای بقیه هم دغدغه می‌شود.
وی ادامه داد: گرچه مشکلات برون‌سازمانی و ناهماهنگی بین سازمانی از جمله بین شهرداری داریم ولی در موضوع داخلی بین شرکت‌های آب و برق در سطح استان تهران که بیش از ۲۵درصد از حجم فعالیت‌های آب و برق کشور را شامل می‌شوند، خوشبختانه ناهماهنگی نداریم.
پرورش با اشاره به مشکلات آبفای استان تهران گفت: یکی از مباحث اصلی، بحث منابع آب و طرح جامع آب شهرهای استان تهران است که بحثی است بسیار جدی که شرکت آب منطقه‌ای به جد دنبال می‌کند.
مدیرعامل آبفای تهران گفت: ما در شرکت‌های آبفای جنوب‌غرب استان تهران و آبفای شهرها و شهرک‌های غرب تهران با توجه به کاهش شدید منابع آبی هنوز چشم‌اندازی برای تامین بلندمدت نداریم که این مورد جزو دستورات کار جلسات انسجام‌بخشی آب و آبفاست و جلسات منظمی تشکیل می‌شود که مشکلات کلان آب که حدود یک‌میلیارد و ۳۵۰ میلیون مترمکعب  برای آب شرب شهری است و ۱۰۰ تا ۱۵۰ میلیون مترمکعب برای آب شرب روستایی است چاره‌اندیشی شود.
وی افزود: یکی دیگر از مسائل آبفای استان تهران بحث اقتصاد آب و قیمت تمام‌شده است؛ اگر بخواهیم سرمایه‌گذاری‌ها، پروژه‌های انجام‌شده و استهلاک را حساب کنیم شاید هزینه‌ها به بیش از ۲۰۰۰ تا ۲۵۰۰ تومان در هر مترمکعب آب برسد در حالی‌که ما به طور متوسط ۴۴۰ تومان به ازای هر مترمکعب آب از مشترک دریافت می‌کنیم.
پرورش با اشاره به رشد جمعیت گفت: ما در رشد جمعیت نقشی نداریم اما تمام مشکلات آن به ما برمی‌گردد از جمله این‌که ما چشم‌‌انداز آبی برای پردیس و پرند نداریم.
پرورش تاکید کرد: بحث بازسازی تاسیسات آب چه در حوزه آب و فاضلاب و چه در حوزه برق از دیگر مواردی است که باید مورد توجه قرار گیرد و با کمک شواری شهر و نمایندگان مجلس شورای اسلامی از صندوق ذخیره منابعی کسب شود تا بسیاری از زیرساخت‌های ما که بیش از ۴۰ یا ۵۰ سال سن دارند بازسازی شوند چون بازسازی نه ردیف اعتباری  و نه منابع مالی دارد.
مدیرعامل آبفای استان تهران طلب‌های این سازمان را از دیگر مشکلات این شرکت دانست و گفت: تنها بیش از ۱۵۰ میلیارد تومان از یکی از سازمان‌‌ها طبلکاریم و به همان میزان ما هم به شرکت آب منطقه‌ای بدهکاریم که این وضعیت نشان می‌دهد نیاز به تصمیم‌‌گیری‌های بالادستی برای اصلاح این وضعیت است.
پرورش با بیان این‌که در سال ۱۴۱۰ حدود یک میلیارد و ۳۰۰ میلیون مترمکعب پساب از فاضلاب تهران و شهرهای استان تهران خواهیم داشت افزود: برای این کار بیش از ۱۴ هزار میلیارد تومان منابع نیاز داریم که در پرو‌ژه‌های فاضلاب تاکنون بیش از ۱۰هزار میلیارد تومان سرمایه‌گذاری به قیمت روز شده است و  اتفاق خوب در این زمینه این است که از بانک زیرساخت آسیایی حدود ۶۰۰ میلیون دلار وام می‌گیریم که طرح فاضلاب شهرهای استان تهران را که کمتر از متوسط کشوری است به جای مناسبی برسانیم.

تمام موجودات، گیاهان و انسان ها برای ادامه حیات نیازمند آب تمیز و سالم هستند زیرا در چرخه حیات اگر گیاهان با آب آلوده آبیاری شده و رشد کنند، خوراک حیوانات شده و از طریق آنها می توانند انواع بیماری ها و آلودگی ها را به انسان ها منتقل کنند و به این صورت چرخه حیات به مخاطره می افتد.

با تغییر شیوه های زندگی انسان ها شاهد استفاده از انواع و اقسام کودها و سموم شیمیایی برای کشت محصولات کشاورزی هسیتم و همچنین به دلیل بی توجهی جوامع انسانی بسیاری از زباله ها و فاضلاب ها به رودها و … رها شده و به این ترتیب منابع تامین آب آشامیدنی آلوده می شوند.

به دلیل خشکسالی های اخیر و برداشت بی رویه از آب های زیر زمینی با کمبود منابع تامین آب سالم در کشور مواجه هستیم این در حالی است که بی توجهی به طبیعت و نحوه صحیح دفع زباله ها و همچنین نبود سیستم فاضلاب شهری مناسب سبب شده تا اکنون بخش عظیمی از آبرفت ها در دل تهران با حجم عظیمی از پساب فاضلاب ها انباشته شوند و علیرغم برخی ادعا بدون هیچ گونه تخصصی می تواند مدعی شده که این آلودگی ها قابلیت نقوذ به سفره های زیر زمینی و حتی نفوذ به چاه های آب آشامیدنی را خواهند داشت.

در مقابل به دلیل بی توجهی ما انسان ها نسبت به سلامت خود و محیط اطرافمان، در نزدیکی رودخانه ها و سدها م یتوان رد پای انسان ها را در قالب زباله های فراوان مشاهده کرد که برای مشاهده این مدعا مسوولان محترم وزارت نیرو می توانند به رودخانه های منتهی به سد جاجرود و در نزدیکی فشم و لواسان مراجعه کده و انواع و اقسام زباله های برجا مانده از تفریحات شهروندان را ملاحظه کنند.

در کنار این موارد می توان به سایر علل آلودگی آب ها نیز اشاره کرد.

فلزات سنگین

 فعالیت‌هایی مانند حفر معدن و ساختمان‌سازی ممکن است مقادیر زیادی از فلزات سنگین را به منابع آب زیرزمینی مجاور وارد کند. برخی از باغ‌های قدیمی ممکن است حاوی مقادیر زیادی آرسنیک باشند که زمانی به عنوان آفت‌کش به کار می‌رفت. این فلزات در مقادیر بالا برای سلامتی خطرناک هستند.

سرب و مس

 وسایل لوله‌کشی خانگی شایع‌ترین منبع سرب و مس در آب آشامیدنی هستند. آب ممکن است به تدریج باعث خورده شدن لوله‌ها شود و این مواد به درون آب خانه نشت کند. میزان اسیدی یا قلیایی بودن آب خانه ها  در میزان خورده شدن لوله‌ها موثر است. درجه حرارت یا میزان مواد معدنی آب هم در این زمینه نقش دارد. سرب و مس در لوله‌ها، سه‌‌راهی‌ها یا سایر وسائل  مربوط به آب مانند شیرها و سینک ظرفشویی به کار می‌روند.

 فاضلاب‌های خانگی

 دفع نادرست ترکیبات خانگی که به طور بسیار رایجی مورد استفاه قرار می‌گیرد، ممکن است آب‌های زیرزمینی را آلوده کند. از جمله این مواد حلال‌‌‌ها، روغن موتور استفاده شده، رنگ‌ها، حلال‌های رنگ‌ها. حتی صابون و مواد شوینده و پاک‌کننده ممکن است نهایتا آب آشامیدنی را آلوده کنند. این وضعیت معمولا هنگامی که چاه‌های فاضلاب و سپتیک تانک‌ها نامناسبی مورد استفاده می‌گیرد، رخ می‌دهد.

کود‌ها و آفت‌کش‌ها

 کشاورزان برای افزایش رشد محصولات وجلوگیری از آسیب حشرات از کودها و حشره‌کش‌ها استفاده می‌کنند. این ترکیبات همچنین در باغ‌های حومه شهر نیز به کار می‌رود. مواد شیمایی در این ترکیبات ممکن است نهایتا به آب‌‌های زیرزمینی راه یابد. این نوع آلودگی به انواع و مقادیر مواد شیمیایی مورد استفاده و کاربرد آنها بستگی دارد. شرایط محیطی محلی مانند نوع خاک یا میزان بارش باران و برف فصلی نیز بر این نوع آلودگی موثر است.

بسیاری از کودها حاوی اشکالی از نیتروژن هستند که می‌تواند به صورت ماده زیان بار نیترات درآید. این نیترات به سایر منابع نیترات که در بالا ذکر شد،اضافه می‌شود. برخی از سیستم‌های زهکشی زیرزمینی در کشاورزی کودها و آفت‌کش‌‌ها را در خود جمع می‌کنند. این آب آلوده می‌تواند باعث آلودگی آب‌های زیرزمینی و نهرها و رودخانه‌های محلی شود. به علاوه مواد شیمیایی مورد استفاده برای نابود کردن حشرات و سایر بندپایان مزاحم در ساختمان‌ها نیز ممکن است آلاینده باشد. باز میزان مشکل ایجاد شده به مقدار و نوع ماده  شیمیایی مورد استفاده برای این کار دارد. همچنین نوع خاک و مقدار آبی که از خاک می‌گذرد، در میزان آلودگی موثر است.

فضولات انسانی و حیوانی

در فضولات انسانی و حیوانی، نیترات و باکتری به عنوان دو ماده آلاینده بسیار مهم یافت می‌شوند.

چاه‌های فاضلاب می‌توانند باعث آلودگی باکتریایی و نیتراتی آب شوند. همچنین دامداری‌‌های که از تعداد فراوانی از حیوانات مستعد تولید این دو ماده هستند.

فاضلاب‌های صنعتی

 بسیاری از مواد شیمیایی زیانبار به طور گسترده‌ای در صنایع و کارخانجات محلی استفاده می شوند که در صورت دفع نامناسب ممکن است باعث آلودگی آب‌ آشامیدنی شوند.

 کارخانه‌های محلی: اینها شامل کارخانه‌های مجاور، طرح‌های صنعتی، و حتی کسب‌وکارهای کوچکی مانند پمپ بنزین و خشک‌شویی‌ها می‌شود. در همه این مکان‌ها به انواع گوناگونی از مواد شیمیایی به کار می‌رود که به دفع با مراقبت دقیق دارد. دفع نادرست و رها شدن این مواد شیمیایی یا پسمانده‌های صنعتی می‌تواند منابع آب زیرزمینی را تهدید کند.

نشت تانک‌ها و لوله‌های زیرزمینی: فراورده‌های نفتی، مواد شیمیایی و فاضلاب‌هایی که در محفظه‌ها یا لوله‌های زیرزمینی ذخیره می‌شوند، ممکن است نهایتا به آب‌های زیرزمینی راه یابند. این لوله‌‌ها و تانک‌ها اگر به درستی ساخته یا نصب نشوند، نشت خواهند داد. تانک‌ها یا لوله‌‌های فولادی ممکن است به مرور زمان خورد شوند. امکان نشت تانک‌های حاوی نفت یا مواد شیمیایی در مزارع قدیمی و به حال خود رها شده بسیار زیاد است.

محل‌های جمع‌آوری فاضلاب: بسیاری از محل‌های جدید جمع‌آوری فاضلاب‌ها و پسماندها طوری ساخته شده‌ند که نشت نکنند. اما بروز سیلاب‌ها ممکن است از این موانع بگذرد و آب آلوده شود. در محل‌های قدیمی نگهداری فاضلاب که به درستی ساخته نشده‌اند، ممکن است انواع مختلفی از مواد آلاینده به آب‌های زیرزمینی نشت کند.

 باتوجه به موارد گفته شده بهتر است :

*در مصرف آب صرفه جویی شود زیرا این کار مانع کمبود آب سالم شده و همچنین میزان  آب آلوده ای که نیاز به تصفیه دارد را کاهش می دهد.

* رنگ، روغن و مواد زباله را درون سینک ظرفشویی، راه‌آب حمام و دستشویی و یا توالت نریزید.

* از پودر لباسشویی، مواد تمیز کننده خانگی و صابون و شامپو استفاده کنید.

* از کودها و یا حشره کش ها زیاد استفاده نکنید.

*زباله ها را در رودخانه، دریاچه، جوی آب و … نریزید.

*هر از چندی وضعیت لوله کشی داخلی را از نظر پوسیدگی و نشت و هدر رفت آب کنترل کنید.

 در فضای مجازی آزمایشی با استفاده از جریان الکترولیز برای بی کیفیت نشان دادن آب آشامیدنی و آب معدنی وسلامت آب مقطر استفاده شده است.
در این آزمایش از دستگاه الکترولیز که شامل دو الکترون از جنس دو فلز مثلا مس و آلومینیوم است استفاده شده که وقتی در آبی که دارای املاح باشد قرار می گیرد در اثر ردو بدل شدن جریان الکترولیز الکترون ها به حرکت درمی آیند و رنگ املاح موجود در آب تغییر می کند چیزی که در آزمایش فضای مجازی از آن به عنوان لجن موجود درآب یاد شده است ؛ که این در حقیقت همان اکسید شدن املاح مفید آب در اثر جریان الکترولیز است.
رییس گروه کنترل کیفیت و بهداشت آب استان تهران می گوید: تمام منابع آبی اعم از آب چشمه ، چاه و یا آب سطحی دارای املاح معدنی مفید برای بدن هستند که بااستفاده از این آب بدن انسان بخشی از املاح مورد نیاز را می تواند براحتی دریافت کند و امکان جذب این املاح مفید از طریق دیگر امکان پذیر نیست.
استفاده از آب بدون املاح یا آب مقطر موجب می شود املاح داخل بدن در آب مقطرمصرف شده حل و از بدن خارج شود و مصرف کننده آب مقطر حتی اگر در دوره کوتاه از آن استفاده کند دچار بیماری ها قلبی و عروقی ، تیروئید و بیماری های گوارشی می شود که دراین بین کودکان نیز با استفاده از آب مقطر دچار اختلال در رشد خواهند شد.
کارشناسان آزمایشگاه کیفیت آب توصیه می کنند: از آب مقطر که فاقد املاح مفید مانند کلسیم ، منیزیم ، پتاسیم و سدیم است و ارزش غذایی مناسب ندارد استفاده نشود.
به نظر می رسد این نوع تبلیغ ها حقه ای برای فروش دستگاه تصفیه آب است با استفاده از این ترفند علمی برای نشان دادن ناسالم بودن آب شرب در دسترس مردم اعم از آب شهری وروستایی و آب معدنی ها درصدد تشویق مردم برای خرید دستگاه تصفیه آب هستند ،که البته مسئولان آب کشور هیچ کدام از این دستگاه ها را تایید نکردند.
مسئولان آب کشور بارها به همه مشترکانی که به آب تصفیه شده شهری و روستایی دسترسی دارند اطمینان دادند که شاخص های استاندارد در آب تصفیه شده رعایت می شود و نیازی به استفاده از دستگاه تصفیه آب نیست.
رییس گروه کنترل کیفیت و بهداشت آب استان تهران می گوید: با استفاده مکرر حتی در دوره کوتاه مدت از آب مقطر برای دم کردن چای و پخت غذا بیماری ها گوارشی برای مصرف کنند بوجود می آید.
طبق اعلام سازمان استاندارد جهانی ۹۹ و ۹۹ صدم درصد آبی که نیم ساعت بعد از کلرزنی که خاصیت گندزدایی دارد، اگر نیم تا هشت میلیگرم کلر در آن باشد و ph یا سختی آب و با کدورت آب از یک کمتر باشد از لحاظ میکروبی پاک و فاقد آلاینده میکروبی است.
کارشناسان آزمایشگاه کیفیت آب معتقدند : تمام مناطقی که دسترسی به آب آشامیدنی سالم دارند نیازی به جوشاندن آب نیست چون جوشاندن آب بیش از ۳ دقیقه موجب افزایش املاح معدنی موجود در آب می شود که این موضوع نیز طعم آب را عوض و مشکلات دیگری بوجود می آورد.
در استان تهران ۷۱ آزمایشگاه تخصصی کنترل و کیفیت آب وجود دارد که آب تصفیه شده تصفیه خانه ها را کنترل می کنند همچنین آب تصفیه شده قبل از رسیدن بدست مشترک اگر در مسیر تصفیه خانه تا مشترک آب از نظر کیفی دچار مشکل شود نیز با سیستم های لحظه ای کیفی کنترل آب از نظر کیفیت بررسی و کنترل می شوند و در صورت بروز مشکلی در کیفیت، آب منطقه از مدار خارج و آب جایگزین وارد مدار می شود.
حدود ۸۱۱ آزمایشگاه کنترل و کیفیت آب در کشور وجود دارد که سلامت آب آشامیدنی مشترکان را کنترل می کند پس نگران سلامت آب آشامیدنی نباشید.

دبیرخانه دائمی اقتصاد آب بر اساس تفاهم‌نامه صورت گرفته میان اتاق ایران و امور آب و آبفای وزارت نیرو در مرکز ملی مطالعات کشاورزی و آب اتاق ایران تشکیل شد.

 در اجرای بند ۵ بیانیه پایانی اولین کنفرانس اقتصاد آب که در مرداد ماه سال ۱۳۹۵ با مشارکت شرکت مادرتخصصی مدیریت منابع آب ایران، شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور و اتاق بازرگانی صنایع، معادن و کشاورزی ایران برگزار گردید و پس از برگزاری جلسات متعدد در مرکز ملی مطالعات کشاورزی و آب اتاق ایران نهایتاً در پایان هفته گذشته دبیرخانه دائمی اقتصاد آب با حضور رحیم میدانی معاون آب و آبفا وزارت نیرو، کشاورز معاون آب و خاک وزارت جهاد کشاورزی، محمد حاج‌رسولی ها مدیرعامل شرکت مدیریت منابع آب ایران و نمایندگانی از وزارت صنعت، معدن و تجارت، سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی و وزارت کشور تشکیل شد.

هدف از تشکیل این دبیرخانه بهبود شاخص‌های اقتصادی آب، به منظور افزایش بهره‌وری بهبود مدیریت منابع آب در راستای خروج از چالش‌ها و بحران منابع آب،‌ رونق و تولید و افزایش رقابت‌پذیری، توسعه استفاده از پساب و بازچرخانی آب، بهبود نظام تخصیص و اصلاح الگوی مصرف در بخش‌های مختلف مصرف آب است.

در این نشست تفاهم نامه و نظام‌نامه دبیرخانه اقتصاد آب به امضای اعضای حاضر در جلسه رسید. از جمله وظایف دبیرخانه دائمی اقتصاد آب،‌ می‌توان به تشکیل و نظارت بر دبیرخانه برگزاری کنفرانس دو سالانه اقتصاد آب، تشکیل و نظارت بر میز هم‌اندیشی جمع‌آوری اطلاعات پایه، تهیه آمار و تنظیم گزارش‌ها و مستندکردن موارد جهت طرح در میز هم‌اندیشی، مستند کردن صورت جلسات شورای عالی سیاست‌گذاری، کمیته‌‌های راهبری و علمی‌،‌ پیشنهاد لوایح، آئین‌نامه‌ها و دستورالعمل‌های تسهیل‌گر، برگزاری جلسات هم‌اندیشی و کارگاه‌ها و نشست‌های تخصصی و برنامه‌ریزی و اداره مالی دبیرخانه را بر عهده دارد.

بر اساس تفاهم‌نامه صورت پذیرفته،‌ دبیرخانه دائمی اقتصاد آب در مرکز ملی مطالعات کشاورزی و آب اتاق ایران تشکیل شد.

با شدت یافتن وضعیت بحران آب در ایران چندین سال است که یک هفته برای صرفه‌جویی در مصرف این مایه حیات نام‌گذاری می‌شود امسال نیز طبق روال هر ساله از اول تا هفتم تیر ماه برای این منظور در نظر گرفته شده است.
پنجشنبه اول تیر آب، اقتصاد مقاومتی، تولید و اشتغال؛ جمعه ۲ تیر آب، آموزه‌های دینی و ارتقای آگاهی‌های عمومی؛ شنبه ۳ تیر آب، خانواده (مدیریت تقاضا و مدیریت مصرف آب)؛ یکشنبه ۴ تیر آب و توسعه پایدار (محیط زیست و سلامتی همگانی)؛ دوشنبه ۵ تیر آب، بازچرخانی (استفاده مجدد)؛ سه شنبه ۶ تیر آب، رسانه، مدیریت مصرف (شرب، کشاورزی، صنعت)؛ چهارشنبه ۷ تیر آب، قانون و حقوق شهروندی نام‌گذاری شده است.

برای روز اول نقش محوری آب در اقتصاد و تولید ملی و اشتغال، اهمیت و ضرورت مشارکت همگانی در مدیریت بهینه منابع آب،ضرورت ارتقای دانش و بینش عمومی درباره آب،حمایت از بخش خصوصی و تولیدکنندگان داخلی در اجرای طرح‌های آب تبیین شده که برگزاری نشست‌های علمی در مراکز آموزش عالی با حضور کارشناسان مربوط،برگزاری نشست‌های مشترک با فعالان عرصه صنعت آب در بخش خصوصی ودعوت از صاحب‌نظران، پژوهشگران و سرمایه‌گذاران طی نشست ‌های علمی و رسانه‌ای برای تبیین جایگاه آب در شعار سال (اقتصاد مقاومتی، تولید و اشتغال) جز فعالیت‌های روز اول است.

برای روز دوم نیز نقش و جایگاه آب در باورها و اعتقادات دینی و فرهنگی مردم،نقش آموزه‌های دینی و فرهنگی در مصرف بهینه آب،جایگاه دانش بومی در حفظ و نگهداری منابع آب مطرح شده و قرار است اموری همچون هماهنگی با ائمه جماعات مساجد برای تبیین موضوعات مربوط به آب و مصرف بهینه در نمازهای جماعت،هماهنگی با شورای سیاست گذاری مساجد و اداره تبلیغات اسلامی استان و شهرستان برای گنجاندن موضوع “مصرف بهینه آب” در سرفصل های تبلیغی “ماه مبارک رمضان” از سوی امامان جماعات،هماهنگی برای حضور مدیران استانی و شهرستانی برای حضور در نماز جمعه و ایران سخنرانی و توزیع اقلام تبلیغی و بسته های آموزشی در محل برگزاری نماز جمعه و مساجد انجام شود.

در روز سوم که به نام آب، خانواده (مدیریت تقاضا و مصرف آن)تبیین شده سرفصل‌های موضوعی لزوم ارتقای آگاهی‌های عمومی خانواده‌ها برای مشارکت آنان در مدیریت مصرف آب،تشریح و تبیین نقش زنان در اصلاح الگوی مصرف،لزوم حفظ آب برای نسل‌های آینده و ضرورت‌های تغییر رویکرد از مدیریت عرضه به مدیریت تقاضا و مصرف مطرح شده است.
همچنین قرار است تشکیل جلسات و کارگاه‌های آموزشی ویژه مشترکان پرمصرف،تجلیل از بانوان مشترک کم‌مصرف،دعوت از نوجوانان در امر ترویج فرهنگ بهینه آب در قالب طرح ملی دانش‌آموزی نجات آب (داناب)،اجرای برنامه‌های آموزشی و فرهنگی شاد در اماکن عمومی با موضوع صرفه‌جویی آب،دعوت از زنان خانه‌دار برای بازدید از تاسیسات آب و برگزاری نمایشگاه دستاوردهای طرح ملی دانش‌آموزی نجات آب (داناب) اجرایی شود.

روز یکشنبه نیزنقش آب در توسعه پایدار (کشاورزی و امنیت غذایی، توسعه صنعتی و… )اهمیت آب مجازی و شناخت آن،جایگاه شبکه‌های آبیاری و زهکشی و آبیاری مدرن در توسعه کشاورزی ولزوم استفاده مجدد از آب در بخش کشاورزی مورد توجه قرار گرفته که اطلاع‌رسانی در خصوص ضرورت مصرف بهینه آب در بخش کشاورزی،تبیین ضرورت استفاده از پساب و نقش آن در کشاورزی از طریق برگزاری میزگردهای علمی و تخصصی و ارتباط با نهادهای دولتی و غیر دولتی در این زمینه،برگزاری میزگردهای مشترک رسانه‌ای با مسئولان سازمان‌های کشاورزی استان در خصوص جایگاه آب در کشاورزی و ارتباط آن با امنیت غذایی و ایجاد بسترهای مناسب پژوهش و مطالعات راهبردی به منظور بهینه‌سازی مصرف آب در بخش کشاورزی جز موضوعاتی است که در این روز جز محورهای فعالیت قرار گرفته است.

برای چهارم تیرماه نیز تشریح راهکارهای جلوگیری از آلودگی منابع آب،تشریح عوارض ناشی از عدم توسعه شبکه فاضلابمضوعات مورد توجه است که در قالب آن برگزاری میزگرد تلویزیونی با حضور مسئولان استان، سازمان حفاظت محیط زیست و استادان دانشگاه‌های علوم پزشکی استان برای تشریح و تبیین موضوع،هماهنگی برای بازدید مسئولان استانی از فاضلاب،تشویق مردم از طریق رسانه‌ها برای پاکسازی حریم رودخانه‌ها و منابع آب و اطلاع‌رسانی در خصوص ضرورت و اهمیت استفاده از شبکه فاضلاب در حفاظت از محیط زیست و منابع آب جز فعالیت‌های اجرایی این روز است.

برای روز بعد نیز نقش و جایگاه رسانه در اطلاع‌رسانی و افزایش آگاهی مردم نسبت به مسایل مربوط به آب،نقش و جایگاه رسانه در اشاعه رفتار صحیح مصرف آب و نقش رسانه در شرایط بحران آب سه موضوع مورد توجه است که اطلاع‌رسانی هفته صرفه‌جویی آب از طریق رسانه‌ها و مطبوعات محلی،برگزاری نشست مشترک مدیرعامل و مدیر روابط عمومی با اصحاب رسانه،انجام مصاحبه مدیرعامل با مطبوعات، خبرگزاری‌ها، صداوسیما و یا بازدید از رسانه‌ها،هماهنگی با صداوسیمای مرکز استان برای تهیه گزارش و انعکاس فعالیت‌های فرهنگی صرفه‌جویی با حضور مسئولان شرکت‌ها،پخش تیزر و پیام‌های مصرف بهینه آب از طریق رادیو و تلویزیون و سایت‌های خبری و شبکه‌های اجتماعی مواردمورد تاکید این روز است.

روز آخر نیز که به آب، قانون و حقوق شهروندی نام‌گذاری شده موضوع تبیین وضعیت منابع آب کشور به ویژه مسایلی مانند وضعیت آب‌های زیرزمینی، حریم و بستر رودخانه‌ها و … برای قضات و کارکنان دادگستری‌ها،لزوم رعایت قانون از سوی همگان در برداشت از منابع آب، به ویژه منابع آب زیرزمینی و نقش قوه قضائیه در حفاظتاز منابع آب کشوررا مورد توجه قرار داده و قرار است اموری همچون اطلاع‌رسانی در خصوص انواع جرایم و تخلفات در بخش آب،برگزاری جلسات آموزشی و اطلاع رسانی در دادگستری‌ها،برگزاری جلسات پاسخگویی در اماکن عمومی و برگزاری میزگردهای رسانه‌ای (رادیو، تلویزیون و مطبوعات محلی) انجام شود.