مدیرکل دفتر مدیریت مصرف و ارتقای بهره‌وری آب و آبفای وزارت نیرو گفت: هدررفت آب شرب کشور هم اینک حدود ۲۵ درصد است که تا پایان برنامه ششم توسعه به ۲۲ درصد خواهد رسید.
«رضا امانی» اضافه کرد: مصوبه ای از هیات وزیران باعنوان قانون توسعه بهینه سازی آب شرب شهری و روستایی وجود دارد که وزارت نیرو موظف است هرساله نسبت به کاهش یک درصدی هدر رفت آب کشور اقدام کند.
وی افزود: بر اساس برآوردهای انجام شده برای کاهش یک درصدی هدررفت آب کشور سالانه به اعتباری بالغ بر یک هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان نیاز است تا بتوان این مصوبه را اجرایی ساخت.
امانی بابیان اینکه بحث هدر رفت آب شامل هدر رفت ظاهری و واقعی است، گفت : هدر رفت ظاهری شامل سه بخش از جمله، انشعاب ها و مصارف غیر مجاز، خطای مدیریت داده ها و سیستم و بحث نداشتن دقت تجهیزات اندازه گیری مانند کنتور است.
به گفته امانی، هدررفت واقعی آب نشت از شبکه توزیع، که شامل خطوط انتقال، سرریز از مخازن، و نشت از انشعاب های مشترکین است و بر اساس اندازه گیری های انجام شده، متوسط هدر رفت ظاهری و واقعی کل کشور حدود ۲۳٫۹ درصد است که چنانچه مصارف مجاز آب بدون درآمد را نیز به آن اضافه کنیم به رقم ۲۵٫۶ می رسد.
وی پیرامون هدررفت ظاهری آب هم گفت: بیشترین هدررفت مربوط به استان سمنان با ۸٫۶ درصد و کمترین میزان هدررفت مربوط به استان اصفهان با ۵٫۴ درصد است.
این مقام مسئول، بیشترین هدررفت آب واقعی کشور را مربوط به استان کرمانشاه با ۲۷ درصد و کمترین میزان هدر رفت مربوط به استان کاشان با ۶٫۲ درصد اعلام کرد.
امانی اضافه کرد: میزان هدرفت ظاهری آب در استان تهران حدود ۱۱٫۱ درصد و هدررفت واقعی آن حدود ۱۰٫۴ درصد است که این میزان هدر رفت کل آب تهران بجز آب بدون درآمد و برابر ۲۱٫۵ درصد است که معادل ۲۸۰ میلیون مترمکعب در طول سال خواهد شد.
باروری ابرها تا چندین ماه گذشته چندان مورد توجه و استقبال دولت نبود تا جایی که افراد مشغول در این حوزه مدام گله‌مند بودند و بعضا این تکنولوژی برچسب‌های منفی متعددی را به خود جلب کرده بود.
دولت دوازدهم و وزارت نیرو رویکرد خود را به این انرژی تغییر داده‌اند و با مطرح شدن کمک سپاه برای توسعه باروری ابرها پای این فناوری قرص شده اما این در حالی است که به اعتقاد بسیاری از کارشناسان این طرح به اشتباه به‌عنوان راهکاری برای حل بحران آبی کشور شناخته می‌شود؛ چراکه این فناوری پژوهشی در واقع تاثیر معناداری در حل بحران آب ندارد.
نمی‌توان این حقیقت را منکر شد که دستکاری در امور طبیعی ممکن است پاسخی طبیعی و بحران‌زا را در آینده به دنبال داشته باشد، همچنین که درباره فناوری باروری ابرها شائبه‌هایی همچون سرطان زا بودن و تاثیرگذاری در ایجاد زلزله و امور تایید نشده دیگری از این قبیل مطرح شده است، تا جایی که معمولا در گفت‌وگو های عامیانه و حتی از زبان برخی مسولان شنیده می‌شد که وقوع سیل در برخی نقاط ازجمله تهران نیز به این فناوری بی ارتباط نیست.
البته باید به این نکته نیز توجه کرد که بارورسازی ابرها به دو روش طبیعی )کلاسیک) و یونیزاسیون صورت می‌گیرد و اکثر ابهامات مطرح شده در مورد روش دوم است و علیرغم اینکه چندین سال است که این فناوری در تمام کشورهای دنیا مورد تحقیق و تفحص است اما هنوز نتیجه قطعی از شرایط آن منتشر نشده، اما بر اساس گفته‌های جوادیان زاده، مدیرعامل سابق مرکز باروری ابرها نباید از یک فناوری انتظار بالایی داشت چرا که این مساله ظلم به فناوری و مردم است.
به گفته وی، در قانون آب و نحوه ملی شدن آن مصوب سال ۱۳۴۷وزارت آب و برق آن زمان موظف شده است از طرق مختلف از جمله بارور کردن ابرها برای کشور تامین آب کند که همین امر انتظارات را از باروری ابرها بالا برد. ولی باید به این مساله توجه کرد که در زمان خشکسالی به دلیل کمبود ابر و کاهش توانایی باروری ابرها موفقیت‌آمیز نیست. باید در نظر گرفت باروری ابرها به عنوان یک استراتژی مدیریت منابع آب به کار گرفته می‌شود.
در این بین فرمانده نیروی هوافضای سپاه از آمادگی این نیرو برای کمک به بارورسازی ابرها خبر داده که این مساله نیز با استقبال وزیر نیرو مواجه شده است اما اینکه این فناوری تا چه میزان بتواند چالش‌های آبی کشور را برطرف کند موضوعی است که جای سوال دارد و باید منتظر نتیجه کار ماند.
بر اساس آخرین آمار ۲۸ استان کشور از جمله فارس، قزوین، قم، کردستان، کرمان، کرمانشاه، کهکیلویه و بویر احمد، گیلان، لرستان، اصفهان، البرز، ایلام و تهراندر مقایسه با مدت مشابه سال گذشته دارای کاهش بارش هستند.
طبق آمار ارائه شده استان سیستان و بلوچستان با دو میلیمتر بارندگی در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته با کاهش ۹۷ درصدی و استان آذربایجان غربی با ۱۲۵ میلیمتر بارش در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته با کاهش چهار درصدی مواجه بوده است.
در این بین تنها سه استان کشور شامل استانهای بوشهر، گلستان و مازندران در مقایسه با مدت مشابه سال آبی گذشته از افزایش بارش برخوردار بوده‌اند. بوشهر با ۶۹ میلیمتر بارش در مقایسه با مدت زمان مشابه سال آبی گذشته ۸۱ درصد افزایش بارندگی داشته و استانهای گلستان و مازندران نیز در مقایسه با مدت زمان مشابه سال آبی گذشته به ترتیب ۱۶ و سه درصد افزایش بارش در کشور را تجربه کردند.
علاوه بر این میزان بارشهای کشور از ابتدای مهر تا ۲۰ بهمن‌ماه جاری، به ۴۶.۵ میلیمتر رسید که این مقدار بارندگی نسبت به میانگین دوره‌های مشابه درازمدت ( ۱۲۷ میلیمتر) حدود ۶۳.۴ درصد کاهش و نسبت به دوره مشابه سال آبی گذشته ( ۹۰ میلیمتر) حدود ۴۸.۳ درصد کاهش نشان میدهد.
همچنین بیشترین بارش‌ها در حوضه آبریز اصلی خزر با ۱۶۸.۶ میلیمتر و کمترین میزان بارش ها در حوضه آبریز مرزی شرق با سه میلیمتر به ثبت رسیده است.
علاوه بر این حجم بارشهای اول مهر تا ۲۰ بهمن‌ماه جاری معادل ۷۶ میلیاردو ۶۳۳ میلیون مترمکعب بوده است.
«محمد پرورش» امروز (چهارشنبه) در حاشیه آیین بهره برداری از هشت طرح شرکت توزیع برق تهران بزرگ، در پاسخ به ایرنا درباره برنامه مدیریت تقاضا در اوج مصرف سال آتی افزود: اگر بخواهیم برای مدیریت مصرف آب شرب در تهران برنامه ریزی داشته باشیم، با ۲مساله تقاضا و عرضه روبروییم.
وی ادامه داد: در قسمت عرضه باید اقدام هایی مانند حفر چاه، ساخت مخزن و خط انتقال تعریف شود اما در قسمت مدیریت تقاضا باید مردم مشارکت داشته باشند.
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب استان تهران با بیان اینکه مصرف ۷۰ درصد مشترکان مسکونی کمتر از ۲۰ متر مکعب در ماه است، گفت: تعداد کمی از مشترکان به میزان ۲۵، ۳۰ و ۳۵ مترمکعب در ماه مصرف می کنند که برای آنان باید برنامه ریزی کنیم.
پرورش اضافه کرد: برای تامین آب شرب مورد نیاز در زمان اوج مصرف، سه کمیته تامین، توزیع و مصرف در شرکت آب و فاضلاب استان تهران برنامه ریزی شده است که مدیریت مصرف در کمیته مصرف مورد توجه قرار می گیرد.
وی تاکید کرد در پنج سال گذشته میزان تولید آب در استان تهران تغییر نکرده است و گفت: با اینکه جمعیت استان تهران در پنج سال اخیر گسترش یافته است، آب شرب و بهداشتی مورد نیاز استان به همان میزان آب تولیدی پنج سال گذشته تامین می شود.
مدیرعامل شرکت آبفای استان تهران اضافه کرد: اگر بنا باشد اتفاقی ویژه در بخش تقاضا رخ دهد، باید یک سری قوانین بالادستی تدوین شود و علاوه بر آن، به مشارکت عمومی نیز نیاز دارد.
پرورش گفت: در فروردین ماه سال آینده میزان بارش ها و همچنین منابع آبی استان برآورد می شود تا اگر با شرایط خاصی روبروییم، آن را اطلاع رسانی کنیم.
وی تاکید کرد در زمینه عرضه و تقاضای آب باید در کنار هم تصمیم های مشترک بگیریم و آن تصمیم ها را با هم اجرا و عملیاتی کنیم.
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب استان تهران در پاسخ به پرسشی در مورد جیره بندی آب گفت: به هیچ وجه برنامه ای برای جیره بندی آب نداریم.
در روزهای اوج مصرف آب در سال ۱۳۹۳، موضوع مشترکان پر مصرف در دولت مطرح شد و با شورای تامین تصمیم گرفت آب مشترکان پرمصرف قطع شود.
شهر تهران هشت میلیون و ۶۰۰ هزار نفر جمعیت دارد که آب شرب آن از طریق ۵۴۷ حلقه چاه و پنج سد طالقان، امیرکبیر، لتیان، ماملو و لار تامین می شود.
شهر تهران دارای ۹۴۹ کیلومتر خط انتقال و ۹ هزار و ۱۳۰ کیلومتر خط شبکه توزیع است که از طریق این خطوط، آب تولیدی از سدها و چاه ها برای یک میلیون و ۱۰۰ هزار مشترک آب انتقال داده می شود.
همچنین ۱۷۵ ایستگاه پمپاژ در استان تهران وظیفه انتقال آب به نقاط مرتفع را با ظرفیت ۲۲۴ هزارمترمکعب در ساعت به عهده دارد که در شهر تهران ۶۴ ایستگاه پمپاژ، بعد از هشت مرحله پمپاژ، در اختلاف ارتفاعی ۸۰۰ متری، آب را به شمالی ترین نقاط تهران می رسانند.
مقایسه حجم کل آب تولید شده در آب و فاضلاب استان تهران با کل کشور نشان می دهد ۲۵ درصد حجم کل آب تولید شده در کشور مربوط به استان تهران است که یک هزار و ۳۵۰ میلیون متر مکعب آب را شامل می شود و بقیه مربوط به سایر استان هاست.
مدیر دفتر بهره‌برداری از تاسیسات آبی و برقابی شرکت آب منطقه‌ای تهران از کاهش ۲۴ میلیون مترمکعبی ذخایر سدهای پنج گانه تأمین آب شرب تهران در مقایسه با زمان مشابه سال گذشته خبر داد و عنوان کرد که میزان ورودی آب به سدهای تهران نیز کاهش یافته است.
محمد شهریاری مدیر دفتر بهره‌برداری از تاسیسات آبی و برقابی شرکت آب منطقه‌ای تهران در گفت وگو با خبرنگار اقتصادی در خصوص آخرین وضعیت ذخایر آبی سدهای تهران گفت: در حال حاضر موجودی آب سدهای پنج گانه تأمین آب شرب تهران ۵۶۱ میلیون مترمکعب است، در حالی که در روز مشابه سال گذشته این رقم ۵۸۵ میلیون مترمکعب بوده و این نشان می دهد هم اکنون نسبت به زمان مشابه سال قبل با کسری ۲۴ میلیون مترمکعبی مخزن سدهای تهران مواجه ایم.
وی افزود: مخزن نرمال به لحاظ سالهای نرمال آبی باید در این موقع از سال ۶۱۱ میلیون مترمکعب باشد که نسبت به مخزن نرمال، چیزی در حدود ۵۰ میلیون مترمکعب کسری مخزن داریم.
شهریاری در خصوص ذخیره آبی هر سد اذعان داشت: سد کرج در حال حاضر ۹۲ میلیون مترمکعب ذخیره آب دارد که این رقم در روز مشابه سال گذشته ۱۰۶ میلیون مترمکعب بود، سد لتیان در حال حاضر ۲۳ میلیون مترمکعب ذخیره آب دارد که این رقم در روز مشابه سال گذشته ۳۶ میلیون مترمکعب بود، سد لار در حال حاضر ۲۲ میلیون مترمکعب ذخیره آب دارد که این رقم در روز مشابه سال گذشته ۲۳ میلیون مترمکعب بود، سد طالقان در حال حاضر ۲۴۶ میلیون مترمکعب ذخیره آب دارد که این رقم در روز مشابه سال گذشته ۲۵۴ میلیون مترمکعب بود و سد ماملو در حال حاضر ۱۷۹ میلیون مترمکعب ذخیره آب دارد که این رقم در روز مشابه سال گذشته ۱۶۷ میلیون مترمکعب بود.
مدیر دفتر بهره‌برداری از تاسیسات آبی و برقابی شرکت آب منطقه‌ای تهران افزود: میزان ورودی آب به سدهای پنج گانه تهران از ابتدای سال آبی جاری تا روز گذشته ۱۹۵ میلیون مترمکعب بود که این رقم در مدت مشابه سال قبل به میزان ۲۱۲٫۶ میلیون مترمکعب ثبت شده بود.
بر اساس مطالعات انجام شده تا سال ۲۰۴۰، حدود ۳۳ کشور در وضعیت شدید کم آبی قرار خواهند گرفت که از این تعداد ۱۴ کشور از خاورمیانه در میان این کشورها وجود دارند و رتبه ایران در این لیست مرتبه سیزدهم است.
منابع آب شیرین کره زمین در حدود ۲.۵ درصد از کل منابع آب را به خود اختصاص داده است که با توجه به عواملی مانند رشد جمعیت و توسعه فعالیت‌های بشری، بحران آب بسیاری از کشورها را تهدید می‌کند.
علاوه بر این حجم آب موجود در زمین ۱.۴ میلیارد کیلومتر مربع تخمین زده شده که از این میزان را ۹۷.۵ درصد آب شور تشکیل داده، همچنین از این نظر کره زمین با عنوان “سیاره نمکی” یاد می‌شود چراکه از کل حجم آب موجود در کره زمین تنها ۲.۵ درصد آن شیرین است.
از سوی دیگر باتوجه به رشد فزاینده جمعیت و لزوم دسترسی به آب شیرین، پیش‌بینی شده که تا سال ۲۰۴۰ میزان جمعیت دنیا به بیش از ۹ میلیارد نفر خواهد رسید که این مساله نشان دهنده نیاز تامین آب کافی برای زندگی است.
این در حالی است که در حال حاضر میزان مصرف آب شیرین در کل دنیا حدود ۴۵۰۰ میلیارد متر مکعب تخمین زده می‌شود که از این رقم حدود ۷۰ درصد در بخش کشاورزی، ۲۰ درصد در بخش صنعت و ۱۰ درصد در مصارف عمومی شهری مصرف می‌شود، ضمن آنکه حدود دو دهم درصد از مصرف آب در بخش معدن مصرف می‌شود که در مقایسه با سایر مصارف بسیار پایین است.
متاسفانه علی رغم اینکه ایران یک کشور در زمره کشور های بی آب شناخته شده اما بر اساس رده‌بندی‌های جهانی کشور ایران در رده کشورهایی قرار می‌گیرد که بیشترین مصرف آب را در بخش کشاورزی دارد.
همچنین بر اساس آمار جهانی ایران سیزدهمین کشوری است که تا سال ۲۰۴۰ با بحران شدید بی آبی مواجه می شود، اما قبل از ایران بحرین کویت، قطر، سن مارینو و سنگاپور در اول لیست قرار گرفته اند و بعد از آن امارات، فلسطین اشغالی، عربستان صعودی، عمان، لبنان، و قرقیزستان با بحران بیشاری نسبت به ایران مواجه هستند.
بحران جهانی آب موضوعی غیر قابل انکار است و دیر یا زود تمام کشورهای جهان درگیر ایت بحران خواهد شد لذا بایستی از هم اکنون وضعیت منابع آبی در کل دنیا سرو سامان پیدا کند.
شرکت مدیریت منابع آب ایران اعلام کرد: وضعیت ذخایر آب قبل و بعد از بارش ها تغییری نکرده است.
شرکت مدیریت منابع آب ایران در گزارشی اعلام کرد: وضعیت بهره برداری مخازن سدهای کشور از اول مهر لغایت ۹ بهمن ماه سال آبی جاری به این صورت است که در سال جاری ورودی آب به مخازن سدها ۵.۶۲ میلیارد متر مکعب بوده است. این رقم در سال آبی قبل ۸.۴۳ میلیارد متر مکعب بوده که از کاهش حجم آب ورودی به مخزن سدها به میزان ۳۳درصد حکایت دارد.
در این گزارش آمده است: خروجی آب از مخازن سدها در سال جاری ۸.۶۳ میلیارد متر مکعــب و در سال قبل ۹.۴۹ میلیارد متر مکعب بوده که نسبت به سال آبی گذشته ۹ درصد کاهش داشته است. در سال آبی جاری ۴۱ درصد مخازن سدهای کشور و در سال آبی قبل طی همین بازه زمانی، ۵۰ درصد آنها پر بوده است. حجم مخزن سد ها در سال جاری۲۰.۳۱ میلیارد متر مکعب و در سال قبل ۲۳.۷۶ میلیارد متر مکعب بوده که نسبت به سال قبل ۱۵ درصد کاهش را نشان می دهد.
از آنجایی که بارندگی اخیر بیشتر به صورت برف بوده، تاثیر فوری چندانی در افزایش حجم آب مخازن سدها نداشته است ولی به عنوان یک ذخیره برفی تاثیر آتی آن در ماه های آینده باذوب شدن برف‌ها نمود خواهد داشت.
ورودی مخزن سدها طی هفته جاری ۰.۲۱ میلیارد متر مکعب افزایش داشته و خروجی آنها نیز ۰.۲۱ میلیارد متر مکعب زیاد شده است. بنابراین وضعیت ذخایر آب قبل و بعد از بارش ها تغییری نکرده است.
براساس اعلام شرکت مدیریت منابع آب ایران، وضعیت بارش تجمعی از اول مهر تا ۸ بهمن ۴۵ میلیمتر بوده و مقدار اختلاف بارش هفته جاری با هفته گذشته (اثر بارشهای اخیر) ۴.۸ میلیمتر است. مقدار بارش در مدت مشابه در سال آبی گذشته ۷۵ میلیمتر و در متوسط دراز مدت بارش ۱۱۱ میلیمتر است. درصد اختلاف مقدار بارشی سال آبی جاری با سال آبی گذشته ۳۹ درصد و در مقایسه با متوسط دراز مدت ۵۹ درصد کاهش را نشان میدهد.
وزیر نیرو گفت: مردم به حدی از درک رسیده‌اند که می‌دانند وقتی بارش در ۴ ماهه اول ۹۷ – ۹۶ حدود ۳۰ درصد نسبت به سال قبل کمتر است، اخلاق اجازه نمی‌دهد بالاتر از الگوی مصرف، آب مصرف کنیم، ولی قطعا تلاش و برنامه‌ریزی‌ها بر این مبناست که جیره‌بندی آب نداشته باشیم و این فرض مهم را هم داریم که مردم همکاری لازم را خواهند داشت.
رضا اردکانیان شامگاه گذشته در جمع خبرنگاران در استان مرکزی اظهار کرد: فصل مشترک برنامه‌های کوتاه، میان و بلندمدت حوزه آب این است که در بخش‌های مختلف مصرف اعم از شرب، بهداشت و کشاورزی و صنعت بهتر مصرف کنیم تا ایام کم آب را به درستی پشت سر بگذاریم و بویژه وزارت نیرو قادر باشد به وظیفه قانونی خود در حوزه تخصیص لازم جهت حفاظت محیط زیست عمل کند. در شرایط کم آبی طبیعتا اولویت تامین آب شرب است البته با این فرض که مردم همکاری لازم را می کنند.
وی افزود: در بخش صنعت سعی می‌شود با رعایت همه اولویت‌ها و تمرکز بر استفاده از پساب‌های تصفیه شده موضوع کم آبی موجب کندی گردش چرخ صنعت نشود.
اردکانیان گفت: در کشاورزی با مصرف بالایی که وجود دارد، سهم زیادی در پذیرش تاثیرات خشکسالی وجود خواهد داشت. همکاری نزدیکی با وزارت جهاد کشاورزی آغاز شده که با رعایت شرایط کشاورزان و توجه به معیشت جایگزین برای آنها این دوره را با خسارت کمتری پشت سر بگذاریم.
رضا اردکانیان همچنین شامگاه گذشته در جلسه شورای هماهنگی صنعت آب و برق استان مرکزی اظهار کرد: باید بپذیریم که در کشوری خشک و نیمه خشک که در ۵۰ سال گذشته به سمت گرمتر شدن حرکت کرده زندگی می کنیم و امروز نسبت به ۵۰ سال قبل، ایران دو درجه گرمتر شده که نتیجه آن تعریق و تعرق بیشتر است. اینها در شرایطی رخ داده که می توانسته به کاهش بارش منجر نشود ولی ما با کاهش بارش هم مواجه شده‌ایم در عین حال که با افزایش جمعیت هم روبرو بوده ایم.
وی افزود: بپذیریم که خشکسالی در ایران یک حادثه غیرمترقبه نیست که برای آن ستاد مقابله تشکیل دهیم. حتی وقتی کلمه بحران را بکار می بریم، اگر منظورمان از این کلمه توجه به حاد بودن شرایط و چاره جویی سریعتر باشد بسیار کلمه مناسبی است، اما اگر استفاده از این کلمه به معنای از سر گذراندن شرایط سخت باشد، کلمه درستی را انتخاب نکرده ایم.
اردکانیان اظهار کرد: به جای مقابله با خشکسالی باید با ادبیاتی نظیر سازگاری با کم آبی خو کنیم، همانطور که پدران ما هزاران سال پیش چنین کردند و راهکار را با ایجاد قنات پیدا کرده و در مواجهه با طبیعت سرخم نکردند، مهاجرت نکرده و تمدن را حفظ کردند.
وی با بیان اینکه الان بر سر یک دو راهی قرار داریم، انتخاب هم با ماست و در این انتخاب آزادیم، افزود: باید به آسیب شناسی آنچه در برخورد با نحوه مصرف آب در گذشته بر ما گذشته بپردازیم و سهم ها باید مشخص کنیم، همچنین برای از حالا به بعد فکر کنیم و زمان محدودی نیز در این راستا در اختیار داریم.
اردکانیان مشکل امروز را مدیریت منابع آب دانست و افزود: موضوع آب موضوعی چند انضباطه است و هر سازمانی که به نوعی در این عرصه تاثیر دارد، از حلقه های مدیریت آن است. مردم و کشاورزان هم یکی از این حلقه ها هستند. انتخاب اول ما اینست که چند انضباطه و میان بخش بودن عرصه مدیریت آب را به رسمیت بشناسیم و وزارت نیرو بداند که متولی امر آب بودن به این معناست که موضوع آب را یک دغدغه همگانی بشناسد و در مسیر آن کار کند و هزینه و نفع همه گروه ها و سهمشان را در تصمیم‌سازی به رسمیت بشناسد. مابقی حلقه ها نیز باید سهم و وظیفه خود را به رسمیت بشناسند.
وی افزود: وزارت جهاد کشاورزی، وزارت صنعت، سازمان محیط زیست، استانداری ها، مجلس، قوه قضائیه، دستگاه های نظارتی و دستگاه های مرتبط با افکار عمومی ذی‌مدخلان این عرصه هستند و انتخاب اول ما اینست که همه اینها موضوع آب را مسئولیت مشترک همگانی بدانند و اینکه بدانند کشور کم آب و رو به رشدی هستیم، برنامه های مشخصی برای توسعه داریم، می خواهیم اقتصاد اول منطقه باشیم، جمعیت جوان زیادی داریم و باید جوابگوی اشتغال باشیم، موقعیت ژئوپولتیک مهمی داریم، حفظ حیات مسکون در جای جای کشور ضروری است و بپذیریم آنان که بر طبل جنگ آب در دنیا می زنند این اقدام را به تازگی آغاز نکرده اند. از بعد از ۱۹۴۸ اینکار را شروع کردند و حساب شده این مفهوم را طرح می کنند. آنها به دنبال عادی سازی موضوع تنازغ بر سر آب هستند تا پس از آن بتوانند با کم آبی در منطقه آتش به پا کنند و نباید در میدان آنها بازی کنیم.
اردکانیان افزود: باید بپذیریم که دانش و تجربه کافی را در اختیار داریم و آنچه نداریم را بلدیم کسب کنیم. می توانیم با همفکری برای مسائلمان راهکار پیدا کرده و مواضع مناسب تر را برای استقرار صنعت تدوین کنیم. می توانیم از آب چند بار استفاده کرده و مقررات دست و پاگیر را اصلاح کنیم. می توانیم بر مشکلاتی که زیر زمین است تمرکز کنیم و دنبال رفع پرت آب در شبکه های شهری برویم.
وی افزود: باید در شبکه های شهری و روستایی بر کاهش هدررفت آب تمرکز کنیم و می توانیم به طور جدی بر استفاده از پساب سالم تمرکز کنیم و استان مرکزی یکی از بهترین پایلوت هایی است که می توان در آن به این مهم پرداخت. می توانیم مرز حوضه های آبریز را به رسمیت بشناسیم و قانونی که بیش از یک دهه قبل وضع شد و به درستی اجرا نشد را رعایت کنیم که مشخص کرد برنامه ریزی و تخصیص آب باید در حوضه آبریز صورت بگیرد و در محدوده های استانی موضوع عملیات مطرح است.
به گفته وی، اگر میان بخش بودن عرصه آب را به رسمیت بشناسیم و بدانیم مجاز نیستیم موضوع واحد آب را تقسیم کنیم، خشکسالی و کم آبی علیرغم اینکه اتفاق خوبی نیست، می تواند برای ما فرصت باشد. البته شرایط سختی است ولی ما آماده ایم در وزارت نیرو برای تامین آب شهرها با اتکا بر مفاهمه بالا با مردم برای مصرف مناسب تر، تلاش کنیم. در بخش صنعت هم سعی می شود صنایع با مشکلات جدی روبرو نشوند و من خوشبینم که چنانچه این مسیر را انتخاب کنیم دعای خیر آیندگان را هم برای خود ذخیره کرده ایم.
وزیر نیرو گفت: انتخاب دوم اینست که وزارت نیرو کماکان ترجیح دهد بخش ساده مسئله را ببیند و معتقد باشد که وزارت نیرو تنها مسئول تامین است و این بخش های دیگر از جمله کشاورزی است که راندمان پایین دارد و با فرافکنی مشکل را به سمت دیگران سوق دهد، این مسیر را تا مدتی می توان ادامه داد ولی ما فرصت چندانی نداریم و اگر این مسیر را انتخاب کنیم در این انتخاب همه شکست می خورند.
اردکانیان در ادامه گفت: استان مرکزی همیشه برای پایلوت شدن در مسیر توسعه به عنوان یک استان پیشرو مطرح بوده و الان هم در بخش صنعت و آب می تواند یک مدل انتخابی برای سازمان های دولتی باشد. تلاش می کنیم مسائل این استان هم اینجا حل شود و هم در حوزه نوع استفاده از آب در صنعت و هم در بالا بردن راندمان آن استان مرکزی نمونه موفقی را در استان مرکزی برای کشور داشته باشد.
وی با بیان اینکه در حوزه انتخاب اول، از سه ماه پیش جلساتی برگزار شده تا اول به کارهایی که نباید انجام شود بپردازیم و اولین آنها احتراز از بخشی دیدن کار است که نتایج خوبی داشته است، گفت: دیروز موفق شدیم با همکاری وزرای جهاد کشاورزی و صنعت و رییس سازمان محیط زیست، ۱۳ زمینه کار مشترک را تعریف کنیم که گزارش تفصیلی آنرا ارائه خواهیم داد.
اردکانیان اظهار کرد: در حوزه استفاده از پساب در صنعت و کشاورزی بنای سرمایه گذاری جدی داریم و در بخش کشاورزی سعی داریم با کار نزدیک و انتخاب چند استان در وهله اول که وضعیت حادتری دارند با انتخاب الگوی مناسبتر برای کشت و در جاهایی که لازم است تعیین معیشت جایگزین و توسعه نیروگاه های خورشیدی علیرغم مشکلاتی که وجود دارد، فکر و کار کنیم. کمک مجلس به وزارت نیرو می تواند به وزیر نیرو در رفع مشکلات کمک کند.
آرش کردی مدیرعامل شرکت توانیر نیز در این جلسه گفت: استان مرکزی جزو استان های صنعتی است و در این بخش رتبه بالایی داشته و در جذب سرمایه گذاری نیز این رتبه را حفظ می کند.
وی با بیان اینکه بحث تامین آب شهرک های صنعتی مشکل کشوری است افزود: این مشکل در استان صنعتی مرکزی خود را بیشتر نشان می دهد. رونق شهرک های صنعتی برای مثال در ساوه و زرندیه کم نظیر است و حتی در سال هایی که رشد منفی را در شاخص های رشد این بخش در کشور داشتیم در این مناطق، رشد مثبت بوده است.
کردی اظهار کرد: دو بحث قانونی وجود دارد که صنعت برق را محدود کرده است، یکی از آنها قانون الحاق ۲ ماده ۸۱ است که براساس سطر انتهایی آن وظیفه سازمان مدیریت و برنامه ریزی وقت و برنامه و بودجه فعلی است که در بودجه های سنواتی موارد را پیش بینی کرده و به وزارت نیرو و دیگر وزارتخانه های مربوطه تخصیص دهد. این تخصیص عمدتا الان توسط استانداری ها صورت می گیرد و هر ساله رو به کاهش است. این تخصیص در گذشته برای کل کشور ۸۵ میلیارد بوده و امسال ۳۵ میلیارد تومان برای کل زیرساخت های آب و برق و گاز و مخابرات کشور پیش بینی شده است در حالی که زرندیه به تنهایی ۶۰ میلیارد تومان برای زیرساخت های اساسی شهرک ها نیاز دارد.
آژیر قرمز برای سدهای کشور به صدا در آمده است. حالا بر اساس اعلام وزارت نیرو تنها ۴١درصد ظرفیت سدهای کشور آبگیری شده است و ٩۶ سد از ١٧٧ سد مهم کشور کمتر از ۴٩درصد آب دارند. این در حالی است که سدهای تهران هم وضع نامناسبی را پشت سر می‌گذارند. بر اساس اعلام شرکت آب منطقه‌ای تهران میزان بارندگی در تهران امسال ۶۶درصد کاهش داشته است. این در حالی است که سدهای بزرگی مثل سد دوستی ٩٢درصد و زاینده‌رود ۶٢درصد و خوزستان ۴۶درصد ورودی‌اش کاهش پیدا کرده است. البته بحران سدهای کشور به همین چند مورد ختم نمی‌شود؛ طبق آمار اعلامی از سوی وزارت نیرو تنها ۴١درصد ظرفیت سدهای کشور پر است که در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته کاهش ٩درصدی را نشان میدهد. آمارهای ارایه‌شده از سوی دفتر مطالعات پایه منابع آب کشور در حالی از کاهش ٣٢,٢درصدی ریزش‌ها در مقایسه با پارسال و ۶١.۴درصدی نسبت به درازمدت حکایت می‌کند که به اذعان کارشناس و فعالان در این حوزه عزم لازم برای مقابله با بحران کم‌آبی در ایران وجود ندارد. این را می‌توان از حال‌و‌روز طرح‌هایی که قرار است به خروج از این بحران کمک کنند به خوبی فهمید؛ طرح‌هایی که بعضا به دلیل کمبود منابع مالی متوقف می‌شوند یا با پیشرفت ناچیز دنبال می‌شوند. بارورسازی ابرها ازجمله راهکارهای مقابله با کم‌آبی است که به گفته هدایت فهمی، کارشناس منابع آبی وزارت نیرو اجرای‌اش امسال متوقف شده است.
برای بارورسازی ابرها دو دستگاه هواپیمای آنتونوف در کشور وجود داشت که به دلیل فرسودگی بالا حالا دیگر امکان استفاده از آنها وجود ندارد. ضمن اینکه منابع مالی لازم برای اجرای این طرح هم امسال اختصاص نیافته است. هر چند که بازدهی این طرح در کشورهای مستعد برای اجرا ١۵درصد است اما در کشوری همچون ایران باید برای همین مقدار کم اثرگذاری هم برنامه‌ریزی داشت. در این میان هستند مسئولانی که بحران آبی برای ایران را امری طبیعی می‌دانند. علیرضا دایمی، قائم‌مقام وزیر نیرو در امور بین‌الملل در این‌باره می‌گوید: مسأله خشکی و خشکسالی در ذات این کشور است، وقتی تاریخ کشور را می‌خوانیم می‌بینیم، اتفاقاتی که امروز می‌افتد مربوط به امروز نیست، خشکسالی‌های بلندمدت در تاریخ ۸هزار ساله این سرزمین ثبت شده است به همین دلیل می‌بینیم که زمانی که تمدنی وجود نداشت، سازه‌های تاریخی مثل انبارهای نگهداری آب و یا حتی سیلوهایی برای نگهداری غذا داشتیم. او بر این باور است که الگوبرداری از کشورهای اروپایی برای مقابله با بحران آبی اشتباه است؛ اتریش ۸۵۵ میلیمتر و ژاپن بالای ۱۱۰۰ میلیمتر بارندگی دارند، سرزمین ما خشک و نیمه‌خشک است، برنامه‌های ما باید با این وضع سرزمینی انطباق داشته باشد، دنبال محکوم‌کردن و اینکه حتما اتفاق خاصی افتاده که خشکسالی شده نباشیم.
حالا تنها راه باقیمانده برای مقابله با کم‌آبی کاهش مصارف غیرضرور و مدیریت مصرف در همه بخش‌های کشاورزی، صنعت و شرب است. بختیاری، مدیرعامل آب منطقه‌ای تهران با اشاره به کاهش ۶۶درصدی بارندگی در این‌باره می‌گوید: لازم است که در این شرایط مشترکان ۱۰ تا ۱۵درصد مدیریت مصرف داشته باشند؛ چرا که تنها در این صورت است که می‌توان تابستان را بدون مشکل در تأمین منابع آبی پشت سر گذاشت.
وضعیت سدهای تهران وخیم است
٣۵ میلیمتر بارندگی از ابتدای سال آبی امسال در تهران وضع سدهای پایتخت را وخیم کرده است. برای بحرانی‌بودن منابع آبی پایتخت همین بس که میزان بارندگی در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته کاهش ۶۶درصدی را تجربه کرده است. بختیاری مدیرعامل آب منطقه‌ای تهران که معتقد است برفی که در تهران آمد بسیار ناچیز بود و نمی‌تواند تأثیر چندانی بر میزان منابع داشته باشد، می‌گوید: حجم مخازن سدهای استان تهران نسبت به سال گذشته ۱۶میلیون مترمکعب منفی است. به گفته او، سال گذشته میزان ارتفاع ذخیره برف در تهران ۱.۵متر بود که متاسفانه امسال تقریبا ذخیره برفی صفر است و با توجه به اینکه سدهای تهران رژیم برفی دارند و عمدتا تا تیرماه از ذخیره برفی استفاده می‌کنیم، این موضوع نگرانی‌هایی را به وجود آورده است. آن‌گونه که آمارها نشان میدهد، میزان ورودی آب به سدهای پنجگانه از ابتدای سال آبی جاری (مهرماه) تاکنون ١۶٩میلیون مترمکعب بود که نسبت به پارسال ٧درصد کاهش را نشان میدهد و میزان خروجی آب نسبت به زمان مشابه پارسال ۴١٣میلیون مترمکعب گزارش شده است که ۵درصد افزایش دارد.
آژیر قرمز در ۹۶ سد کشور به صدا درآمد
۹۶ سد که ۴۰درصد حجم مخازن ۱۷۷ سد مهم کشور را تشکیل می‌دهند، کمتر از ۴۰درصد آب دارند؛ سدهای دز، سفیدرود، لار، زاینده‌رود، ساوه و ملاصدرا از آن جمله هستند. ١٨ سد کشور که ٢۶درصد مخازن ١٧٧ سد مهم کشور را به خود اختصاص داده‌اند بین ۴٠ تا ۵٠درصد آب دارند؛ سدهای کوثر، دامغان، سهند، کارون ٣ و کرخه از آن جمله هستند. ٢٧ سد کشور که ٢۶درصد ظرفیت مخازن ١٧٧ سد مهم کشور را دارند، بین ۵٠ تا ٧٠درصد پر هستند که سدهای طالقان، کرج، جیرفت، البرز و گتوند اولیا قابل ذکر است. ٢٣ سد کشور نیز که ۶درصد از ظرفیت مخازن سدهای مهم را دارند بین ٧٠ تا ٩٠درصد پر هستند، سدهای نیجران، دو برج، تنگه حمام و شیرین دره از آن جمله به شمار می‌آیند و ١٣ سد دیگر که تنها ٢درصد ظرفیت ١٧٧ سد مهم کشور را به خود اختصاص داده‌اند، بین ٩٠ تا ١٠٠درصد پر هستند که سدهای سورال، گاوشان، رودبال، داراب، بافت و داریان از آن جمله هستند.
براساس داده‌های دفتر مطالعات پایه منابع آب، کل ریزش‌های جوی از اول مهر تا ۲۷ دی ماه سال جاری نسبت به مدت مشابه سال قبل ۳۳.۲درصد و نسبت به درازمدت ۶۱.۴درصد کاهش نشان میدهد. بر اساس یافته‌های دفتر مطالعات پایه منابع آب وابسته به شرکت مدیریت منابع آب ایران در وزارت نیرو، از اول مهر تا ٢٧ دی ماه ٩۶ معادل ۶٠,۴میلیارد مترمکعب بارندگی در کشور صورت گرفته است. بر اساس داده‌های این دفتر بیشترین افت بارندگی‌ها مربوط به حوزه آبی مرزی در شرق کشور با ٧٢.٣ و فلات مرکزی با ۵٩درصد کاهش است؛ اما کمترین کاهش بارندگی مربوط به حوزه دریای خزر ۴.٩درصد است.
همچنین مطالعات دفتر پایه منابع آب نشان میدهد بیشترین بارندگی کشور در منطقه در رودخانه‌های بین سفیدرود و هراز با ۵۶,١ میلیمتر و در قره‌سو و گرگان ۵۴.۶ میلیمتر بوده است. همچنین در رودخانه‌های بلوچستان هیچ بارندگی در سال آبی جاری تاکنون ثبت نشده است. در حوزه دریاچه ارومیه ١٣.٧ میلیمتر بارندگی در سال‌جاری روی داده که نسبت به رقم مشابه سال قبل ٢٠.٩درصد کاهش بارندگی و نسبت به میانگین درازمدت ٢٩درصد کاهش نشان میدهد. در حوزه فلات مرکزی ایران در سال جاری آبی ٣.٧ میلیمتر بارندگی اتفاق افتاده که نسبت به سال قبل ۵٩درصد کاهش و نسبت به میانگین درازمدت ٧٨درصد کاهش نشان میدهد. از نظر استانی بیشترین بارندگی مربوط به گیلان با ٣۶٢ میلیمتر ثبت شده و کمترین بارندگی در سیستان‌وبلوچستان با ٢.١ میلیمتر و استان یزد با ٢.٩ میلیمتر ثبت شده است.
معاون اول رئیس‌جمهور، “اسحاق جهانگیری” در این جلسه مسئله کمبود آب را از چالش‌های مهم و بزرگ پیش روی کشور برشمرد و گفت: مدیریت مصرف آب باید به دستور کار جدی و دائمی همه دستگاه‌های اجرایی کشور تبدیل شود تا با همت و مشارکت همگانی، از مشکلات ناشی از کمبود منابع آب عبور کنیم.
معاون اول رییس جمهوری همچنین با تاکید بر اینکه کمیته تخصصی شورای عالی آب نیز باید فعال‌تر از گذشته وارد میدان شود، تصریح کرد: دبیرخانه شورای عالی آب مباحث اصلی را در جلسات کمیته تخصصی شورا با حضور نمایندگان دستگاه‌های مرتبط مورد بررسی قرار دهند و توافقات لازم را برای مصوبات پیشنهادی حاصل کنند تا زمینه سرعت بخشیدن به روند سیاست گذاری و تصمیم گیری‌ها درجلسات شورای عالی آب فراهم شود.
وی با اشاره به گزارش رییس سازمان هواشناسی کشور در جلسه مبنی بر کاهش ۵۸ درصدی بارش کل کشور در بلند مدت و کاهش ۳۵ درصدی این شاخص نسبت به سال گذشته، اظهار داشت: با توجه به کاهش میزان بارش‌ها، باید برای مدیریت عرضه و تقاضای آب تصمیمات جدی اتخاذ کنیم و تدابیر ویژه‌ای برای مدیریت مصرف آب در بخش‌های مختلف شرب، کشاورزی و صنعت بیندیشیم.
جهانگیری از وزارت نیرو و سازمان هواشناسی کشور خواست با توجه به اینکه خشکسالی تقریباً به وضعیت ثابت کشور در چند سال اخیر تبدیل شده است، با اطلاع رسانی دقیق به مردم در خصوص کاهش بارش‌ها، آحاد جامعه را به مشارکت جدی در مدیریت مصرف آب و همکاری با دولت دعوت کنند.
معاون اول رییس جمهوری افزود: البته دولت نیز از تمام ابزارها و راهکارهای موجود برای تأمین آب استفاده خواهد کرد و دانش و تجربیات جهانی در این زمینه را نیز به‌کار خواهد گرفت تا آب شرب مناسب همواره در اختیار مردم قرار گیرد.
وی از دبیرخانه شورای عالی آب خواست موضوع باروری ابرها و نیز استفاده از منابع آب ژرف را نیز در دستور کار جلسات کمیته تخصصی شورا قرار دهد تا امکان تأمین آب از اینگونه روش‌ها نیز مورد بررسی قرار گیرد.
جهانگیری در ادامه جلسه با اشاره به گزارش مدیرعامل شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور مبنی بر وجود تنش آب در برخی شهرها، خاطر نشان کرد: لازم است وزارت نیرو تمام پیش بینی‌های لازم را برای تأمین آب شرب شهرهایی که با تنش آبی مواجه هستند انجام دهد و سازمان برنامه و بودجه نیز مکلف است اعتبارات مورد نیاز در این زمینه را فراهم کند.
وزیر نیرو نیز در این جلسه با اشاره به پر رنگ شدن چالش آب در سطح جهان از آغاز قرن ۲۱، گفت: مدیریت منابع و کیفیت آب از موضوعات پراهمیت جهانی است و عملکرد دولت‌ها در این زمینه معرف سطح توسعه یافتگی کشورها قلمداد می‌شود.
“رضا اردکانیان” افزود: برای مدیریت مصرف و کیفیت آب لازم است سازوکاری ایجاد شود تا پیوستگی و همبستگی دستگاه‌های اجرایی افزایش پیدا کند و همه دستگاه‌های مرتبط، مشارکت و همراهی خود را با وزارت نیرو بالا ببرند.
در این جلسه که رییس سازمان حفاظت محیط زیست نیز حضور داشت، رییس سازمان هواشناسی کشور گزارشی از الگوهای تحلیل بارش و دمای کشور و پیش بینی آنها برای زمستان سال جاری ارائه کرد و به تشریح آخرین وضعیت خشکسالی و کم بارشی در کشور پرداخت.
بر اساس این گزارش مجموع بارش کل کشور از ابتدای مهر ماه سال جاری تا ۱۷ دی ماه به میزان ۳۲ میلیمتر بوده که این مقدار در مقایسه با همین بازه زمانی در بلند مدت حدود ۵۸ درصد و در مقایسه با سال گذشته حدود ۳۵ درصد کاهش داشته است.
محمد حاج‌رسولی‌ها، مدیرعامل شرکت مدیریت منابع آب ایران نیز در این جلسه به تشریح آخرین وضعیت بارندگی و مقایسه درصد اختلاف بارش مهر ماه تا ۱۵ دی ماه استانهای کشور پرداخت و توضیحاتی در خصوص وضعیت سدهای مهم کشور و نیز وضعیت بهره برداری مخازن این سدها از ابتدای مهر ماه تا ۱۷ دی ماه سال جاری ارائه کرد.
در ادامه این نشست حمیدرضا جانباز، مدیرعامل شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور نیز تحلیلی از وضعیت تنش آب شرب در کشور ارائه کرد و ضمن تشریح تصویری از وضعیت شهرهای در معرض تنش آبی، وضعیت تولید آب در شهرهای مختلف و اقدامات انجام شده در زمینه مدیریت مصرف آب را بیان کرد.