برچسب: بحران آب

اهمیت منابع آب شیرین و بحران کمبود آب در عصر حاضر، موضوع اصلی آثار پیش رویتان است که از میان آثار راه یافته به نمایشگاه نخستین جشنواره ی ملی کاریکاتور گنجینه ی آب اهواز گلچین شده است.
هنرمندان در این جشنواره به نگاهی به هویت آب در فرهنگ ایران، به بحران‌های حاصل از سوء رفتار با این سرمایه‌ی زندگی پرداخته اند.

آلودگی آبهای زیرزمینی در اثر نفوذ آلودگی از سطح زمین و یا اطراف منبع آن صورت می‌گیرد و در این میان ، ریشه‌های درختان و یا گیاهانی که به منبع راه یافته‌اند نیز مورد توجه است.

موارد مورد توجه در یک منبع آب زیرزمینی

در یک منبع آب زیرزمینی ، عواملی چون عمق آب ، عمق ایستایی ، تغییراتی که ممکن است در اثر پمپاژ حاصل گردد، باید تعیین شود و تجزیه آب چاه و آبهای اطراف آن ، نشان خواهد داد که این منبع زیرزمینی از یک محل یا بیشتر تغذیه می‌شود.

علل آلودگی آبهای زیرزمینی

آلودگی آبهای زیرزمینی ممکن است از آبهایی که به آن وارد می‌شود و یا از منابع دور دست باشد و اگر این آلودگی از منابع دور دست وارد آب شود، تعیین محل آلوده کننده بسیار مشکل است. اگر بعد از پمپاژ ، آلودگی در آب مشاهده شود، باید مطالعه‌ای در منابع آلودگی اطراف چاه ، مثل چاه‌های توالت به عمل آید. عوامل موثر در ممانعت از آلودگی آبهای زیرزمینی به عمق چاه ، وضع طبیعی محلی که چاه در آن قرار دارد و جهت حرکت آبهای زیرزمینی مربوط است.

در هر صورت ، شعاعی که تحت اثر آن ممکن است آب زیرزمینی آلوده گردد، معمولا از حدود ۲۰ برابر تغییرات سطح ایستابی دراثر پمپاژ چاه بیشتر نیست. و اگر زمین اطراف چاه از سنگهای شکسته باشد، این مهم کمی زیادتر است. به عنوان مثال اگر تغییرات ایستابی چاهی ، ۰٫۵ متر باشد، شعاع آلودگی آن ۱۰ متر خواهد بود.

سرعت واقعی جریان آب به چاه

سرعت واقعی جریان آب از هر نقطه به چاه ، با فاصله آن از چاه تغییر می‌کند و این سرعت در هر نقطه برابر است با سرعت واقعی جریان آب در موقع ورود به چاه تقسیم بر مجذور فاصله. مثلا اگر سرعت حرکت آب در موقع ورود به چاه ۵۰ میلیمتر بر ثانیه باشد، در فاصله ۱۰ متری، ۰٫۵ میلیمتر و در ۵ متر، ۲ میلیمتر در ثانیه خواهد بود.
باید توجه داشت که این رابطه ، یک رابطه تجربی تقریبی است، وگرنه برای محاسبه سرعت واقعی بطور دقیق ، به آزمایشات محاسبات بسیار طولانی و پیچیده‌ای نیاز است.

تاثیر عمیق چاه در تصفیه آب

اقشار مختلف زمین ، خود عامل مهمی در تصفیه آبهای آلوده است، اگر عمق چاه ۱۰ متر باشد، این ضخامت زمین نمی‌تواند چاه را از آلودگیهای موجود در سطح زمین مصون نگهدارد، ولی اگر این عمق به ۲۰ تا ۲۵ متر برسد، باید انتظار داشت که تصفیه طبیعی صورت بگیرد و آلودگیهای موجود در سطح زمین عملا قادر به نفوذ در آب چاه نشوند. در صورت تماس فاضلاب با آبهای زیرزمینی ، مقادیر اکثر آنیونها بویژه نیترات و کلرورها در آنها بالا خواهد رفت و این امر یکی از بهترین علائم هشدار دهنده است.
بدیهی است در صورت این آلودگی علاوه بر آنیونها و کاتیونها بعضی از انواع باکتریها و ویروسهای فاضلاب نیز می‌توانند وارد جریان آبهای زیرزمینی شوند. می‌توان انتظار داشت که در شرایط مطلوب ، زمین ، قادر به تصفیه طبیعی ۹۹ درصد آلودگیها باشد. ولی برای اینکه زمین قادر به این تصفیه طبیعی باشد، باید نحوه و چگونگی دفع فاضلاب را با دقت تمام با احتساب جوانب امر صورت گیرد

انواع آلوده کننده های آبهای زیرزمینی و نحوه از بین بردن آنها
متاسفانه ، ورود آلوده کننده‌های فاضلاب ، باعث فعالیت‌های غیر هوازی خواهد شد، ولی اگر آلودگی در حین نفوذ رقیق شده باشد، مشکلات ناشی از آنها کمتر خواهد بود. تخلیه فاضلاب‌های صنعتی در زمین نیز با ورود فلزات سنگین که اغلب خاصیت سمی دارند، آلودگیهای شدید شیمیایی و احیانا” میکروبی در آبهای زیرزمینی تولید می‌نماید و چه‌بسا اتفاق می‌افتد که دیگر از این آبهای زیرزمینی نتوانیم در مصارف عمومی استفاده کنیم و باید برای مصرف مجدد ، متحمل هزینه‌های گزافی گردیم.
برای جلوگیری از فعالیت باکتریهای بی‌هوازی در تخلیه مواد جامد دفعی در گودال ، می‌توانیم از محلول ۲۰ میلی‌گرم در لیتر ، کرومات و یا ترکیبات نیتراتی استفاده کنیم، البته مقدار معرف آنها با در نظر گرفتن جوانب امر باید تعیین شود.
نفت یکی از آلوده کننده‌های آبهای زیرزمینی است.این ماده ممکن است حتی آب زیرزمینی را برای همیشه غیر قابل استفاده نماید و در امر پمپاژ هم بعلت حل پوششهای قیری ، مشکلات جدی ایجاد می‌کند. آلوده کننده‌هایی که در ضمن فعالیتهای کشاورزی ممکن است وارد آبهای زیرزمینی گردند (نظیر حشره کشها) ، گاها فاجعه‌های بزرگی به بار می‌آورند. مثلا ممکن است ضمن کلرینه کردن آبهای زیرزمینی با ایجاد ترکیبات جدید کلردار مواد جدید که مسومیت آنها به مراتب از خود حشره کشها زیادتر است، ایجاد نمایند (نظیر کلرور فنیل)
جمع بندی مطالب

• باکتریها و ویروسها در حین نفوذ آب و یا حرکت آن ، به آبهای زیرزمینی می‌پیوندند، ولی این عوامل هیچگاه در خلاف جهت جریان آبها حرکت نخواهد نمود.
• حرکت عوامل مندرج در فوق ، در حین پمپاژ آبهای زیرزمینی تشدید می‌شود.
• وضع باکتریها و ویروسها بعد از پیوستن به آبهای زیرزمینی مشابه وضع آنها در آبهای سطحی است.
• مقدار باکتریها و ویروسهایی که قبل از رسیدن به منابع آب زیرزمینی قابل حذف هستند، متناسب با عوامل مختلف از همه مهمتر فاصله آنها از منبع و قابلیت نفوذپذیری زمین است.
• بهترین نوع زمین مواد برای حذف باکتریها ، زمین با دانه بندی یکنواخت از ماسه‌های ریز با درصدی رس می‌باشد.
• حداکثر مسافتی که باکتریها و ویروسها در حالت عمودی می‌توانند حرکت نمایند تقریبا ۱۰ فوت است.
• غالب مواد شیمیایی حشره کشها ، و دترجنتها می‌توانند همراه آب به زمین نفوذ و به آبهای زیرزمینی داخل گردند.

علی‌رغم اینکه سال ۹۶ با باران‌های خوبی همراه شد اما همچنان بحران آب بر کشور سایه گسترانده است که همین مساله نیز موجب شده مسوولان آبی مبالغ میلیاردی را برای گذر از بی آبی تابستان درنظر بگیرند.

کشاورزان استفاده از آب‌های زیرزمینی را برای تولید محصولاتی نظیر برنج، گندم و کتان به شدت افزایش داده‌اند. با وجود این بسیاری از این آب‌هایی که از زیرزمین پمپاژ می‌شود در کشاورزی‌های غیرپایدار استفاده می‌شود و سرعت پمپاژ آب‌های زیرزمینی با سرعت بیشتری نسبت به سال‌های قبل در حال انجام است.

معاون مدیر برنامه آب در مؤسسه بین‌المللی استرالیا اعلام کرد:
میزان پمپاژ آب‌های زیرزمینی به سرعت در حال افزایش است و به ویژه طی ۱۰ تا ۲۰ سال گذشته به واسطه افزایش جمعیت و نیز نیاز به افزایش تولید غذا سرعت بیشتری گرفته است.

وی همچنین گفت: کاهش کمبود آب در بسیاری از کشاورزی‌های هند، چین و آمریکا مشهود است و می‌تواند تأثیر بسیار زیادی بر محصولات غذایی جهان داشته باشد چرا که بسیاری از این تولیدکنندگان در سطح بین‌المللی تجارت می‌کنند.

محققان طی گزارشی اعلام کردند:
۱۱ درصد محصولاتی که برای آبیاری از آب‌های زیرزمینی استفاده می‌کنند در سطوح بین‌المللی صادرات می‌شوند. کشورهایی نظیر پاکستان،‌ایران و هند که از آب‌های زیرزمینی برای تولید محصولاتشان استفاده می‌کنند معمولاً از کمبود آب رنج می‌برند.

«برای بسیاری از کشورها استفاده از آب‌های زیرزمینی برای تولید محصول مفهومی ندارد.»،
در عین حال خیلی از کشورهای پمپاژ آب را با سرعت بیشتری انجام می‌دهند.

 از نظر اقتصادی استفاده غیر پایدار و غیرمنطقی از آب‌های زیرزمینی می‌تواند به افزایش قیمت محصولات غذایی بینجامد چرا که کشورها باید هزینه زیادی را برای تأمین آب محصولاتشان هزینه کنند.
استفاده از آب‌های زیرزمینی همچنین می‌تواند به مردم محلی هم آسیب وارد کند چرا که آنها به شدت برای تأمین زندگی خودشان نیازمند آب هستند.

خشکسالی‌هایی که طی سال‌های آینده به واسطه تغییرات آب و هوایی توسعه پیدا می‌کند می‌تواند کمبود بیشتر آب را رقم بزند و در تولید و عرضه محصولات غذایی تأثیر جدی داشته باشد.تولید محصولات کشاورزی همچنان به دلیل کمبود آب بحرانی است و محصولات اساسی نظیر برنج و گندم می‌تواند تأثیر خسارت‌زایی برای تأمین آب داشته باشد. بسیاری از جمعیت جهان اکنون در بحران آب به سر می‌برند که میزان قیمت محصولات غذایی را افزایش خواهد داد مگر اینکه تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان آب را به صورت منطقی استفاده کنند. دولت‌ها باید استفاده از آب‌های زیرزمینی را به شدت کنترل کنند و همچنین روی تکنولوژی آبیاری قطره‌ای سرمایه‌گذاری کنند که این مسئله می‌تواند در کاهش مصرف آب بسیار مؤثر باشد. همچنین بهتر است برای ذخیره طبیعی منابع برای آینده آماده باشند

معاون آب و آبفای وزیر نیرو گفت:
با وجود بارش‌های پاییز و زمستان گذشته، وضعیت خشکسالی در پهنه وسیعی از کشور همچنان ادامه دارد.
به‌گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی وزارت نیرو ،
مهندس “رحیم میدانی” با اشاره به آمار بارش‌های کشور، از ابتدای سال آبی جاری تاکنون اظهار داشت:
۱۵۰ میلی‌متر بارش در کشور رخ داده است که در مقایسه با دوره بلندمدت ۶ درصد کاهش و در قیاس با مدت مشابه پارسال ۴ درصد کاهش یافته است.
وی ادامه داد:
از شش حوضه اصلی کشور چهار حوضه در مقایسه با دوره درازمدت با کاهش بارش‌ها روبرو بوده و تنها دو حوضه بارش‌هایی بیشتر از متوسط بلندمدت را تجربه کرده‌اند.
میدانی با اشاره به وضعیت حوضه‌های آبریز اصلی کشور گفت:
حوضه خزر پنج درصد، حوضه خلیج فارس و دریای عمان شش درصد، حوضه دریاچه ارومیه ۱۷ درصد و حوضه مرزی شرق ۲۷ درصد کاهش در مقایسه با دوره درازمدت داشته‌اند.
همچنین دو حوضه مرکزی با چهار درصد و حوضه قرقون با ۱۱ درصد تنها حوضه‌های با افزایش بارش بوده‌اند.
وی ادامه داد:
بررسی آمار بارش استان‌های کشور نشان می‌دهد که از ۳۱ استان کشور ۲۱ استان بارش‌هایی منفی در مقایسه با درازمدت را تجربه کرده‌اند و استان‌های مهمی مانند خوزستان، ایلام، اصفهان و کردستان به ترتیب با ۵۰، ۳۷، ۱۸ و ۲۵ درصد کاهش روبرو هستند. همچنین استان کرمانشاه با ۳۷ درصد کاهش بارش و کهگیلویه و بویر احمد با ۳۷ درصد کاهش بارش در قیاس با دوره بلندمدت در وضعیت مناسبی به لحاظ بارش‌ها قرار ندارند.
معاون آب و آبفای وزیر نیرو با اشاره به افت شدید بارش در استان‌های مرکزی ایران یادآور شد:

به دلیل کاهش بارش‌ها در فلات مرکزی ورودی آب به سدهای کشور نیز دچار افت محسوسی شده و ورودی آب به سدی مانند سد درودزن شیراز که تأمین کننده آب شرب شهر شیراز است نسبت به سال گذشته ۴۴ درصد کاهش و سد سفیدرود ۵۲ درصد کاهش داشته است.
وی ادامه داد: با وجود کاهش شدید ورودی به سدهای کشور به دلیل مدیریت آب خروجی از سدها، آب پشت سدها ۲۵٫۹ میلیارد مترمکعب بوده و در وضعیتی مشابه سال گذشته قرار دارد و تلاش شده تا آبی که از سال گذشته ذخیره شده بود، از دست نرود.
میدانی با اشاره به وضعیت سدهای تهران گفت:

ورودی آب به پنج سد لار، طالقان، کرج، لتیان و ماملو در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته ۲۸ درصد کاهش یافته است اما با وجود مدیریت‌های صورت گرفته در زمان کنونی بیش از ۵۰ میلیون مترمکعب بیشتر از سال‌های گذشته آب پشت سدهای تهران وجود دارد.

شرکت فاضلاب تهران با هدف افزایش سطح آگاهی شهروندان تهرانی درباره طرح فاضلاب سرود و نمایش در در ایستگاه های مترو برگزار می کند.

با توجه به تاثیر برنامه های هنری به عنوان یک ابزار تاثیر گذار در جلب نظر مخاطبین،
سرود ها و نمایش هایی با محتوای اهمیت و ضرورت اجرای طرح فاضلاب در ازبین بردن آلودگی آبهای زیرزمینی و وصل شدن به شبکه فاضلاب تهیه شد که توسط دانش آموزان و با استفاده از حرکات نمایشی اجرا می شود.

براساس این گزارش این سرود و نمایش ها در نوبت بعد از ظهر در تمامی ایستگاههای پرتردد مترو شامل امام خمینی ، تجریش ، تئاتر شهر ، شادمان و …. اجرا و مورد توجه مسافران قرار می گیرد.

استفاده از تن پوشهای شخصیت های نمادین طرح فاضلاب
(شخصیت وی در انیمیشن های دیرین دیرین) و پرفسور جوتفات، استفاده از فوم بوردها بعنوان ابزار انتقال پیام های آموزشی و انجام نظر سنجی از دیگر برنامه های روابط عمومی در ایستگاه های مترو است .

محمد پرورش در گفت‌وگو با خبرگزاری فارس در پاسخ به این سؤال که آیا قانون قطع آب مشترکان پرمصرف در سال ۱۳۹۶ اجرایی می‌شود،
گفت:
در ارتباط با برخورد با انشعابات پرمصرف باید اذعان کنم که فرآیند آن در حال طی شدن است و اخذ مجوز آن باید از طریق وزارت نیرو پیگیری شود.

پرورش در خصوص اینکه روند احداث رینگ آب تهران در حال حاضر در چه وضعیتی است و چه زمانی به پایان می‌رسد، گفت:
۹۰ درصد پروژه‌هایی که در تهران در بخش آب اجرا می‌شود با هدف بالا بردن کیفیت آب تهران است هر چند اگر شهر تهران از لحاظ کمیت با کمبود مواجه شود مشکلاتی ایجاد می‌شود اما به هر حال کیفیت برای ما بسیار مهم است.

مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب استان تهران
با تأکید بر اینکه پروژه‌های مختلفی برای بالا بردن کیفیت آب در تهران اجرا می‌شود، اظهار داشت:
ما به دنبال این هستیم تا هر چه سریع‌تر رینگ آب تهران را با حضور و ورود بخش خصوصی به این پروژه نهایی کنیم.

پرورش ادامه داد:
پیشنهاد ما به سایر شهرها این است که تمام شهرها همانند تهران به رینگ آب که هم از لحاظ پدافندی می‌تواند کمک‌های بسیاری به شهر کند و می‌تواند موجب بالا رفتن کیفیت آب شود، مجهز شوند.

وی تصریح کرد:
به هر حال تمام شدن پروژه رینگ آب تهران نیازمند منابع مالی زیادی است و تا کنون نیز چندین بخش آن مثل مسیر بعثت تا بهشت سلیمانی به بهره‌برداری رسیده است.

به گفته وی،
اگر مسیر تصفیه‌خانه کن تا یافت‌آباد در قالب پروژه رینگ آب تهران نیز مرتفع شود نگرانی از پایداری آب جنوب غرب تهران نیز برای همیشه مرتفع خواهد شد بنابر این امیدواریم در شش ماهه اول سال ۹۶ این پروژه نیز به بهره‌برداری برسد.

مدیر دفتر مدیریت مصرف و نظارت بر کاهش هدر رفت آب شرکت آب و فاضلاب کشور ، بتازگی اعلام کرده است :
برای کاهش هر یک درصد تلفات آب یک هزار و ۲۰۰ میلیارد تومان بودجه نیاز است.
هزینه کرد چنین رقم بالایی برای کنترل هدررفت آب زمانی می تواند به مساله جدی و هزینه زا برای کشور تبدیل شود که مقایسه بین میزان هدر رفت آب در ایران با متوسط جهانی آن،
نشان می دهد که این میزان در کشور ما ۲۸ تا ۳۰ درصد یعنی سه برابر جهانی است .درحالی که متوسط هدر رفت آب در دنیا ۹ تا ۱۲ درصد گزارش شده است.

براساس آمارها سرانه آب تجدید پذیر ایران در یک سده گذشته از ۱۴ هزار مترمکعب به یک هزار و ۶۰۰ متر مکعب رسیده است.
هر چند که برخی کارشناسان افزایش جمعیت کشور در یک سده گذشته را عامل مهمی در کاهش سرانه آب تجدید پذیر می دانند اما نباید فراموش کرد که ایران یکی از کشورهایی است که در منطقه نیمه بیابانی قرار گرفته و میزان بارش سالانه در آن یک سوم متوسط جهانی است.

حال با توجه به چنین شرایطی و در حالی که سازمان یونسکو اعلام کرده است کشور ایران تا سال ۲۰۲۵ در بحران آب قرار می گیرد باید چه راهکارهایی برای کنترل هدر رفت آب در نظر گرفته شود تا بتوان در دراز مدت از تنش های آبی پیشگیری کرد؟

تغییر در الگوی مصرف آب در بخش کشاورزی

تغییر نگرش کشاورزان

اجرای طرح آب مجازی

اجرای برنامه کشت متناسب با شرایط منطقه ای

طی سال های گذشته، کشاورزان در الگوی سنتی کشت، بدون توجه به شیوه های بهینه سازی کشاورزی، ظرفیت های زمین و نیازهای بازار مصرف،
تنها با درنظر گرفتن قیمت و بازار فروش یک محصول، به کشت محصولی خاص پرداخته اند.
کشت خودسرانه و بدون برنامه ریزی نه تنها برای تعادل بازار آسیب زا است بلکه تاکید بر کشت یک یا چند محصول، برای منابع آبی، اکوسیستم و خاک نیز آسیب های زیادی به دنبال دارد.

یکی از مهمترین اشتباهات راهبردی کشاورزان که در برخی مناطق از دید مسوولان جهاد کشاورزی نیز پنهان مانده است، کشت محصولاتی پرآب است که در استان های خشک کشور انجام می شود. کشت برخی محصولات کشاورزی مانند برنج، هندوانه و خربزه در استان های کم آب موجب هدررفت بیش از پیش آب می شود
زیرا اندک آب این استان ها صرف آبیاری این محصولات شود. برای تولید هر کیلوگرم برنج نیاز به مصرف بیش از ۴ هزار لیتر آب است که برای استانی که میزان بارش در آن کمتر از متوسط کشوری می باشد می تواند یک فاجعه آبی تلقی شود

در پایان باید گفت:
اجرایی شدن طرح آمایش سرزمین و اختصاص یافتن کشت یک محصول به منطقه ای خاص در کشور می تواند بسیاری از مشکلاتی که در زمینه هدر رفت آب وجود دارد را حل کند.
البته نباید انتظار داشت که کشت محصولات مختلف کشاورزی باید در تمامی استان های کشور انجام شود. با توجه به اینکه میزان مصرف آب در بخش صنعت کشور تنها دو درصد از آب مصرفی کشور است بخش مرکزی، شرقی و جنوب شرق ایران می تواند میزبان های خوبی برای تولیدات صنعتی باشند.

منبع: خبرگزاری ایرنا