عموماً تولید هر کالا یا محصولی به مقدار مشخصی آب نیاز دارد. در کالاهای صنعتی، آب صرف سرد شدن ماشین‌آلات و شست‌وشوی مواد اولیه می‌شود؛
در صورتی که در تولید محصولات کشاورزی، آب ـ اعم از باران، آب‌های زیرزمینی و آب‌های سطحی و روان‌آب‌ها ـ برای رشد گیاهان و تغذیه حیوانات و سیراب شدن آن‌ها مصرف می‌شود.
این آب به نام «آب مجازی (Virtual Water)» شناخته می‌شود؛ چراکه اگرچه تا پیش از مصرف در صنعت یا کشاورزی به صورت فیزیکی وجود خارجی داشته است، اما حالا دیگر به این صورت وجود ندارد، بلکه به صورت مجازی همچنان در این محصولات موجود است. آب مجازی صرفا به آب داخل محصولات کشاورزی مانند میوه‌جات گفته نمی‌شود؛
بلکه به همه آب‌هایی که از ابتدا برای رشد گیاه مصرف شده تا به صورت محصول نهایی مصرف شود، می‌گویند؛ به عنوان مثال یک کیلوگرم گوشت گاو، به طور متوسط ۱۳ هزار لیتر آب برای تولید نیاز دارد
که به کل حجم آبی که از زمان تولید علوفه مورد نیاز برای مصرف دام تا زمان انتقال یک رأس دام بزرگ به کشتارگاه و نهایتا تحویل محصول به صورت گوشت بسته‌بندی‌شده به مصرف‌کننده استفاده می‌شود، آب مجازی اطلاق می‌شود.
تجارت محصولات کشاورزی و به تبع آن آب مجازی، این امکان را می‌دهد که منابع آب در سطح جهانی صرفه‌جویی شود. این امر ناشی از تفاوت‌های بسیار در بازدهی آب مصرفی ـ خصوصا در بخش کشاورزی ـ در کشورهای مختلف است.
مفهوم تجارت آب مجازی بر این نظر استوار است که کشورهای فقیر از نظر آب (آب‌فقیر)، نیاز غذایی خود را به جای آنکه با ترویج کشاورزی سنتی و نابود کردن منابع آبی موجود و بسیار کم خود برطرف کنند، از طریق واردات محصولات از کشورهای غنی از آب (آب‌غنی) تأمین کنند.
تجارت آب مجازى طی دو دهه اخیر در جهان بارز شده، به نحوى که در آن به شکلى مسأله امنیت غذایى از محدوده داخلی خود کشورها به عرصه‌هاى بین‌المللی گسترش یافته است.
تولید انبوه و ارزان‌تر کالاهاى اساسى در مناطق مستعد با استفاده بیشتر از آب سبز (آب حاصل از بارندگی) و تولید محصولات گران‌تر براى صادرات با آب آبى (روان‌آب‌ها) از جمله خصوصیاتى است که تجارت آب مجازى با خود به همراه دارد.